Ο ηρωϊσμός είναι έννοια ελληνική

Γλωσσικό αφιέρωμα στην 28 Οκτωβρίου
Της Νάνσυ Μπίσκα
Οι λέξεις «ήρως», «ήρωας» και η έννοια «ηρωισμός» είναι αποκλειστικά ελληνικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ελληνική  λέξη «ήρως» είναι η πηγή της αντίστοιχων λέξεων στις δυτικές γλώσσες. Στο λεξικό «Έλλην Λόγος – Πώς η Ελληνική γονιμοποίησε τον παγκόσμιο λόγο» της Άννας Τζιροπούλου Ευσταθίου βρίσκουμε:
Στα γαλλικά “heros” “heroique” “heroisme”, στα ιταλικά “eroe”, “eroico”, “eroismo”, στα Ισπανικά “heroe”, “heroico”, “heroismo”, στα αγγλικά “hero”, “heroic”, “heroism”, στα γερμανικά “heros”, heroisch”, “heroismus”, “herr” (=κύριος, εκ του ήρως), στα λατινικά “heros”.
Η 28η Οκτωβρίου σηματοδοτεί τη νεότερη σελίδα ηρωϊσμού των Ελλήνων. Πόλεμος υπέρ της πατρίδας καθώς το ανώτατο ιδανικό των Ελλήνων ανέκαθεν ήταν η ελευθερία της Πατρίδας. Εγνώριζαν ότι εάν η πατρίδα δεν είναι ελεύθερη δεν θα μπορούσαν οι ίδιοι να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Για τον Έλληνα ήταν σημαντικό το να ζει ελεύθερος δημιουργώντας πολιτισμό και όχι απλώς για να επιβιώνει. Ο Έλληνας ενδιαφερόταν για το «Ευ ζην», δηλαδή το να ζει  τιμημένος και όχι απλώς για το «ζην».
Ήδη στον Τρωικό πόλεμο συναντούμε τον Έκτωρα να βροντοφωνάζει «ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ» (Ιλιάδα, Μ243). Η φράση αυτή σημαίνει, «Ένα είναι το καλύτερο θεϊκό σημάδι. Το να αμύνεται κανείς και να υπερασπίζεται την πατρίδα του». Στον δε Κρίτωνα συναντούμε τον ίδιο τον Σωκράτη να παραδέχεται πώς «…μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον έστι η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον…».
Οι Θρυλικές Σπαρτιάτισσες μανάδες παρέδιδαν στους γιους τους την ασπίδα με την προτροπή-διαταγή να πολεμήσουν «Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ». Δηλαδή, «ή να φέρεις πίσω την ασπίδα νικητής ή επί της ασπίδος να σε φέρουν νεκρό».
Για να καταδείξουμε ακριβώς αυτή τη διαχρονικότητα του ηρωισμού στον Έλληνα και στην Έλληνίδα αντιγράφουμε από αυθεντικό τηλεγράφημα του 1940 Ελληνίδας μητέρας προς τον πρόεδρο της κυβερνήσεως Αλέξανδρο Κορυζή:
«Προς τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως κ. Αλ. Κορυζήν
Ο υιός μου Ευάγγελος Ιωάννου Ιωαννίδης απωλέσθη εις τας επιχειρήσεις της Κλεισούρας. Παρήγγειλα εις τους τέσσαρας ήδη υπηρετούντας Χρήστον, Κώσταν, Γεώργιον και Νίκον Ιωάννου Ιωαννίδην να εκδικηθώσιν τον θάνατον του αδελφού των. Κρατώ εις εφεδρείαν άλλους τέσσαρας Πάνον, Αθανάσιον, Γρηγόριον και Μενέλαον Ιωάννου Ιωαννίδην, κλάσεων 1917 και νεωτέρων.
Παρακαλώ κληθώσιν ονομαστικώς και ούτοι εις πάσαν περίπτωσιν ανάγκης της πατρίδας ή τυχόν απωλείας ετέρου τέκνου μου προς εκδίκησιν εχθρού. Γνωρίσατε βασιλέα μας ότι ύστατον επιφώνημά μου θέλει είναι: Ζήτω η Πατρίς!
Ελένη Ιωάννου Ιωαννίδου, Κυπαρισσία 2 Φεβρουαρίου 1941»
Και βεβαίως πώς να ξεχάσει κανείς τις γυναίκες της Πίνδου που με πρωτοφανή ηρωϊσμό και καρτερικότητα φορτώνονται στις πλάτες πολεμοφόδια και αψηφώντας κρύο και κίνδυνο τα μεταφέρουν στους αγωνιστές  της Πίνδου!
Από την αρχαιότητα οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν πολεμικές ιαχές (κραυγές) κατά την επίθεση εναντίον του εχθρού. Με αυτόν τον τρόπο, πρώτον έπαιρναν θάρρος και δύναμη οι ίδιοι και δεύτερον κραυγάζοντας φόβιζαν τους αντιπάλους τους και «έσπαγαν» το ηθικό τους. Στην αρχαιότητα έχουμε την πολεμική ιαχή «Ελευλεύ», η οποία συνοδευόταν από το ήχο τυμπάνου το οποίο έδινε τον ρυθμό για τον βηματισμό των πολεμιστών. Το «ελευλεύ» είναι προστατική του ρήματος «ελαύνω» που σημαίνει «προχωρείτε εμπρός».
Άλλες ιαχές στην ιστορία μας ήταν: «Ζευς Σωτήρ Νίκη» καθώς και το «Ιή Παιάν». «Παιάν» είναι το άσμα προς τιμήν του Απόλλωνος αλλά και το πολεμικό άσμα που τραγουδιόταν πριν την έναρξη μίας πολεμικής επιχειρήσεως ως οιωνός επιτυχίας. Στο Βυζάντιο έχουμε την ιαχή «Σταυρός Νικά», το 1821 την ιαχή «Ελευθερία ή Θάνατος» και το 1940 «Αέρα».
Αντί επιλόγου αντιγράφω από δημοσίευμα των Times του Λονδίνου, Οκτώβριος 1940: «Η Ελλάς έχει το δικαίωμα να συγχαίρει τον εαυτό της για την πάλη της εναντίον εχθρού υπερπενταπλασίου. Η ξένη τυραννία δεν πραγματοποίησε μεγαλύτερη πρόοδο εναντίον του πρώτου προμάχου των ελευθεριών στην Ευρώπη από όση οι Πέρσες όταν πριν 2500 έτη κατατροπώθηκαν από τους Έλληνες παρά την καταπληκτική τους υπεροπλία στην ξηρά και τη θάλασσα».
(Δημοσιεύθηκε στην Ελληνοαμερικανική Εφημερίδα “Ομογένεια και Αθλητιςσμός” και στο Ελληνοκαναδικό περιοδικό Charismag)
Previous Post Next Post

You Might Also Like