Οι Αθηναίοι ονόμαζαν «Ιερά συκήν» τον τόπο όπου βρήκαν για πρώτη φορά το δένδρο της συκιάς και θεωρούσαν τα σύκα την πρώτη τροφή που κατάφεραν να προμηθευτούν καλλιεργώντας τη γη. Από την αρχαιότητα έως σήμερα υπάρχει στην Ελλάδα ποικιλία σύκων που ονομάζονται «βασιλικά» ή «σύκα βασίλεια» και που αποδεικνύει την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφουν για αυτά οι Έλληνες εφόσον τα θεωρούν βασιλική τροφή. Οι Αθηναίοι μάλιστα είχαν ψηφίσει ειδικό νόμο, ο οποίος απαγόρευε να γίνεται εξαγωγή των σύκων της Αττικής γης, ώστε να μπορούν να τα απολαμβάνουν μόνον οι κάτοικοι της. Ωστόσο, κάποιοι Αθηναίοι που ήθελαν να πλουτίσουν προσπάθησαν παρανόμως να κάνουν εξαγωγή σύκων. Τότε το Αθηναϊκό κράτος θέσπισε άλλον νόμο που επέτρεπε σε όλους τους πολίτες να καταγγέλουν όποιον γνώριζαν ότι παρανομεί.
Έτσι γεννήθηκε μία νέα λέξη στην ελληνική γλώσσα’ η λέξη «συκοφάντης»! Συκοφάντης = σύκα + φαίνω = φανερώνω
Συκοφάντης ονομάσθηκε λοιπόν αυτός που κατήγγειλε στο δικαστήριο επωνύμως όσους διενεργούσαν παράνομες εξαγωγές σύκων από την Αττική, αφού φανέρωνε τα κρυμμένα σύκα. Σήμερα όμως χρησιμοποιούμε τη λέξη με άλλη έννοια. Θεωρούμε κάποιον «συκοφάντη» διότι διαδίδει ψεύτικες κατηγορίες εναντίον κάποιου άλλου, κάνει ψευδή δυσφήμιση. Αυτή την έννοια όμως είχε κι από την αρχαιότητα.
Ας δούμε πως άλλαξε η σημασία της λέξεως: αρχικά, συκοφάντης ήταν ο καταγγέλων όσους εξήγαν παρανόμως σύκα. Αργότερα σήμαινε όποιον κατήγγειλε τους φοροφυγάδες και κατ’ επέκταση όποιον κατήγγειλε οποιαδήποτε παράβαση ή παρανομία.Όμως πώς κατέληξε η λέξη να έχει αρνητικό νόημα;
Όταν η δημοκρατία δεν λειτουργούσε πια σωστά και είχε επέλθει παρακμή, υπήρχαν πολλοί που για να κερδίσουν χρήματα, εκβίαζαν πλούσιους πολίτες και τους έσερναν στα δικαστήρια με ψευδίς κατηγορίες. Έτσι λοιπόν, με την πάροδο του χρόνου, το ρήμα «συκοφαντώ» και η «συκοφαντία» αναφέρονται σε όσους διαβάλλουν και ψευδώς κατηγορούν άλλους.
Βεβαίως, όπως πάντα υπάρχουν κι άλλες εκδοχές της σιτορίας της λέξης. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει τις εκδοχές αυτές στο διαδίκτυο ή σε βιβλία.
Ν. Μπ.
