Συνέντευξη στη Νάνσυ Μπίσκα
O καθηγητής Μιν Χουάν Τσε με τη Νάνσυ Μπίσκα. Το βιβλίο είναι η έκδοση στα Κινεζικά του Ομήρου!
ΔΑΥΛΟΣ (Σελ. 13813 , Τεύχος 218 , Έτος 2000 )
“Εάν ένας μελετητής θέλει να κατανοήσει τον Δυτικό Πολιτισμό, πρέπει να ανατρέξη στην αρχή του: στην Ελλάδα και στον Ελληνικό Πολιτισμό”, επισημαίνει ο Κινέζος διανοητής και καθηγητής κ. Minhua Chen και με δισταγμό σημειώνει: “Δυστυχώς αρκετοί από τους σημερινούς Ελληνες διαπράττουν ύβριν”. Εκτιμά, ότι: “Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, για να φιλοσοφή κανείς. Η εκμάθησή της με βοήθησε στο έργο μου, αλλά με επηρέασε καθοριστικά στην προσωπική μου πορεία”. Ο Κινέζος καθηγητής είναι ο πρώτος στην χώρα του, που μετέφρασε την Οδύσσεια και την Ιλιάδα απευθείας από την αρχαία ελληνική γλώσσα σε πεζό λόγο και έμμετρα στην κινεζική γλώσσα.
Έχει δημοσιεύσει μελέτες για τον Αριστοτέλη, Πλάτωνα και Αισχύλο. Έχει γράψει πλήθος μελετών και ακαδημαϊκών άρθρων και έχει εκδόσει 16 βιβλία για την αρχαία Ελληνική Σκέψη, τα οποία απέσπασαν κρατικά βραβεία. Οι μεταφράσεις της Οδύσσειας και της Ιλιάδας έχουν κάνει πολλαπλές εκδόσεις στου τρεις μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους της χώρας του. Σπούδασε στην Κίνα, στις ΗΠΑ και στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα είναι καθηγητής και διευθυντής του “Τμήματος Κεντρικής Ευρώπης και Ελληνορωμαϊκών Μελετών” στο “Ιδρυμα Ξένης Φιλολογίας” στην Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικής Επιστήμης στο Πεκίνο.
Νάνσυ Μπίσκα: Κύριε Chen, ποιο ήταν το κίνητρό σας, για να μελετήσετε τους αρχαίους Ελληνες κλασσικούς;
Minhua Chen: Εάν θέλη κάποιος να κατανοήσει τον Δυτικό Πολιτισμό, οφείλει να αναντρέξει στην αρχή του, στον Ελληνικό Πολιτισμό. Είμαι ευγνώμων στον καθηγητή μου στις ΗΠΑ, ο οποίος μου το επεσήμανε στην αρχή των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Γνωρίζοντας τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους ενθουσιάστηκα από τον συστηματικό τρόπο, με τον οποίο ανέλυαν την σκέψη τους. Η θεωρητική φιλοσοφία γεννήθηκε στην Ελλάδα. Μου αρέσει να σκέφτομαι και να διαλογίζωμαι. Οι Έλληνες προσέφεραν στους ανθρώπους μία νέα αντίληψη για τη ζωή. Ξεκίνησα με τον Αριστοτέλη μεταφράζοντας κείμενα από τα αρχαία ελληνικά στη γλώσσα μου και συνέχισα με τον Πλάτωνα μεταφράζοντας αποσπάσματα από τους διαλόγους τους και καταγράφοντας σχόλια περί αυτών, ώστε να γίνουν κατανοητοί από τον λαό μου. Ο Πλάτων θέτει τις βάσεις της θεωρητικής φιλοσοφίας του Δυτικού Πολιτισμού. Δεν δίνει απαντήσεις, ζητά από τους στοχαστές να σκεφθούν και να αναζητήσουν τις απαντήσεις μόνοι τους.
“Οι Έλληνες με δίδαξαν να αναλύω καταστάσεις”
Νάνσυ Μπίσκα: Πιστεύετε, ότι η αρχαία Ελληνική Σκέψη μπορεί να βοηθήσει το σύγχρονο άνθρωπο;
Minhua Chen: Στις ημέρες μας, πιστεύω, η φιλοσοφία του Πλάτωνα είναι πολύ δημοφιλής σ’ ολόκληρο τον κόσμο, διότι θέτει το “μέτρο”, για να μπορέσει κανείς να σταθμίση τα πράγματα, να κρίνη. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι περισσότερο υλιστικός παρά πνευματικός και ιδεαλιστικός. Ενδιαφέρεται περισσότερο για την απόκτηση αγαθών, για να βελτιώσει την υλική του ζωή παρά την πνευματική. Αγνοεί τις άλλες πλευρές της ζωής. Όπως ο Σωκράτης έλεγε, θα πρέπει να εξετάζουμε διαρκώς την ζωή μας.
Ο Πλάτων μας δίδαξε, ότι στη ζωή υπάρχει νόημα και ότι το Σύμπαν είναι ωργανωμένο και έχει σκοπό, και ο σκοπός είναι ηθικώς καλός. Η σκέψη αυτή μας δίνει ελπίδα. Προσωπικά η αρχαία Ελληνική Σκέψη με έχει επηρεάσει πολύ. Διδάχθηκα πολλά: ποτέ δεν φθάνω σε ακρότητες, προσπαθώ να μένω ουδέτερος, εξασκώ αυτοέλεγχο, προσέχω τις σκέψεις μου. Οι αρχαίοι Έλληνες μου δίδαξαν να είμαι φίλος της σοφίας. Μου προσέφεραν τη δυνατότητα να αναλύω τις καταστάσεις με σαφήνεια. Να μην στέκωμαι στην επιφάνεια. Κυρίως όμως έμαθα να αγαπώ τη γνώση. Σε αυτή την αγάπη έχω αφιερώσει τη ζωή μου.
Νάνσυ Μπίσκα: Τι σας οδήγησε στο να μεταφράσετε τα έργα αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων στην Κινεζική γλώσσα;
Minhua Chen: Ήθελα, οι Κινέζοι να πληροφορηθούν περισσότερα για το μεγαλείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Γι’ αυτό και μετέφρασα τους αρχαίους Ελληνες κλασσικούς κατευθείαν από την αρχαιοελληνική γλώσσα και όχι μέσω της αγγλικής. Τα έπη του Ομήρου δεν είχαν ποτέ μεταφραστή κατευθείαν από το πρωτότυπο. Προσπάθησα να τα αποδώσω όσο το δυνατόν με μεγαλύτερη ακρίβεια και σεβασμό στο ύφος του Ομήρου. Ήθελα να τους δείξω την ιδέα που είχε ο Όμηρος για τον κόσμο, την κοινωνία, τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και οι μεταφράσεις μου εκτιμήθηκαν από τους συναδέλφους μου. Επί πλέον δεν απαντώνται έπη και ηρωική ποίηση στον κινεζικό πολιτισμό.
Νάνσυ Μπίσκα: Κατέχετε την αρχαιολληνική γλώσσα πολύ καλά. Πώς την αξιολογείτε;
Minhua Chen: Είναι πολύ όμορφη, ποιητική και ακριβής. Είναι μία θαυμάσια γλώσσα, για να φιλοσοφή κανείς, αλλά και χρήσιμη για επιστημονική ανάλυση. Είναι συστηματική και αναλυτική. Πάρα πολλοί επιστημονικοί όροι είναι ελληνικοί. Η αρχαία κινεζική γλώσσα, παρά το γεγονός ότι είναι ποιητική, δεν είναι κατάλληλη για τη φιλοσοφία. Γι’ αυτό άλλωστε και έχουμε ως λαοί διαφορετικές φιλοσοφίες. Η γλώσσα είναι πολύ σημαντικό εργαλείο για τη σκέψη. Η Ελληνική γλώσσα “ακόνισε” τη λογική μου.
Νάνσυ Μπίσκα: Ποιο είναι το θέμα που ερευνάτε τώρα;
Minhua Chen: Επιχειρώ μια συγκριτική μελέτη Πλάτωνα και Κουμφούκιου στις θεωρίες τους για την ποίηση και τις Καλές Τέχνες. Γι’ αυτόν τον σκοπό άλλωστε ήρθα στην Ελλάδα, ώστε να συγκεντρώσω όσο το δυνατόν περισσότερες πηγές σχετικά με το θέμα μου.
Νάνσυ Μπίσκα: Ποιες οι διαφορές ή τα κοινά σημεία μεταξύ της αρχαίας Ελληνικής και της Κινεζικής Σκέψης;
Minhua Chen: Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι πολύ πιο σημαντική και πολύπλοκη από την αρχαία κινεζική. Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία οπωσδήποτε περιέχει στοιχεία, τα οποία είναι πολύτιμα πνευματικά. Ο Λάο Τσε αναφέρεται σε ωρισμένες απόψεις, οι οποίες ίσως αγνοήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες διανοητές. Όμως η φιλοσοφία μας δεν είναι θεωρητική. Είναι ηθική και όχι θεολογική ή φυσική. Οι αρχαίοι Κινέζοι εμπιστεύονταν τις αισθήσεις, ό,τι ήταν απτό, ορατό. Η ανατολική φιλοσοφική σκέψη εν γένει είναι συγκεκρμένη και κατηγορηματική. Οι δικοί μας φιλόσοφοι δεν μας διδάσκουν να προχωρούμε πίσω από την επιφάνεια των πραγμάτων. Ο Κομφούκιος είναι συγκεκριμένος και δεν μας ενθαρρύνει να προχωρήσουμε πίσω από αυτά που ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθή με τις αισθήσεις του: “Το να ζης πρακτικά είναι το να ζης καλά. Ευγενικός άνθρωπος είναι εκείνος ο οποίος αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με ρεαλισμό, και βασίζεται στην εμπειρία”. Οι φιλόσοφοί μας δεν μας παρακινούν να δούμε με τα “μάτια του νου” πράγματα που είναι υπαρκτά, όπως πράττει ο Πλάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες επιπλέον ανέλυαν συστηματικά τη σκέψη τους. Γι αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίση ο λαός μου τους Έλληνες φιλοσόφους.
“Οι σύγχρονοι Έλληνες προτιμούν το παράλογο”
Νάνσυ Μπίσκα: Πώς βρίσκετε τους σύγχρονους Έλληνες;
Minhua Chen: Διατηρούν αρκετά στοιχεία από τους προγόνους τους. Οπωσδήποτε δεν φιλοσοφούν, όπως οι αρχαίοι Ελληνες, οι οποίοι αγωνίζονταν πολύ σκληρά για να αποφύγουν την ύβριν. Αρκετοί από τους σημερινούς Ελληνες, ναι, διαπράττουν ύβριν. Είναι οξύθιμοι, δεν μελετούν και καταλήγουν σε συμπεράσματα αρκετά εύκολα. Στην αρχαιότητα το ορθολογικό και το παράλογο μπορούσαν να συνυπάρξουν. Τώρα φαίνεται να έχει χαθεί η “ισορροπία”, το ορθολογικό στοιχείο υποχωρεί και κατακτά έδαφος το παράλογο. Ίσως να κάνω λάθος, αλλά αυτή είναι η γνώμη που διαμόρφωσα κατά την παραμονή μου στην Ελλάδα.
Νάνσυ Μπίσκα: Θα θέλατε, κ. καθηγητά, να προσθέσετε κάτι;
Minhua Chen: Είμαι ευγνώμων στο Ωνάσειο Ιδρυμα και τους ανθρώπους του για τη δυνατότητα που μου προσέφεραν, να έρθω για ένα μήνα στην Αθήνα, να αντλήσω νέες πηγές και να ανταλλάξω ενδιαφέρουσες απόψεις με Έλληνες καθηγητές. Κι επίσης θα ήθελα να επαναλάβω το πόσο εκτιμώ την ελληνική ιστορία και πόσο σέβομαι τους Έλληνες. Θα συνεχίσω να εργάζωμαι σκληρά, για να κατανοήσω καλύτερα τον ελληνισμό, τον ελληνικό πολιτισμό, κι εύχομαι να ζείτε ειρηνικά. Σας ευχαριστώ, Έλληνες, για την ευκαιρία που μου δώσατε να διδαχθώ τον Όμηρο, τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα. Θα συνεχίσω να επιδιώκω την ακαδημαϊκή λαμπρή επίδοση και να προσφέρω τη δική μου συμβολή, προς όφελος όσων ενδιαφέρονται για τις εργασίες μου.
Ο Minhua Chen γεννήθηκε στη Σαγκάη το 1954. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Fuijian Normal University το 1976 (ΒΑ), Xiamen University το 1978 (ΜΑ). Η διδακτορική του διατριβή είχε ως θέμα την ιστορία του Θεάτρου (“Ελληνικές τραγωδίες”) και τις δραματικές θεωρίες (“Πλατωνική και Αριστοτέλεια Ποίηση”). Την αρχαία ελληνική γλώσσα διδάχθηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο Brigham Young. Aπό το 1989 μέχρι το 1993 παρακολούθησε μεταδιδακτορικά προγράμματα στις ΗΠΑ, μελετώντας τους Δυτικούς κλασσικούς. Το 1995 σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και επιδοτούμενος από το Ιδρυμα “Αλέξανδρος Ωνάσης” ολοκλήρωσε την έρευνά του για τον Πλάτωνα. Ο κ. Minhua Chen έχει γράψει 20 βιβλία (τα 4 υπό έκδοση) για την αρχαία Ελλάδα, μεταξύ των οποίων τα “Homer’s the Iliad” (1993), “Homer’s the Odyssey” (1994) (τις οποίες εμπλούτισε και ενέκδοσε το 1999 με τον τόμο “Ιλιάς-Οδύσσεια”), “Aeshylus’ Seven Tragedies” (1998), “Aristotle’s Politics”, “From Imi to Im: A new approach to the study of Literature, Drama and the Fine Arts”, μελέτη η οποία αναφέρεται στην αισθητική του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη.
