Αναδημοσίευση από το περιοδικό «Ελληνική Αγωγή», στην εφημερίδα «Βραδυνή της Κυριακής», 29 Ιουλίου 2001 της συνέντευξης του Μάνου Δανέζη, επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Νάνσυ Μπίσκα.
Ν. Μπίσκα: Κύριε Δανέζη πως συγκροτείται ένα πολιτισμικό ρεύμα;
Μ. Δανέζης: Ένα πολιτισμικό ρεύμα πρέπει να στηρίζεται στους επόμενους τρεις ισχυρούς, αλληλοϋποβασταζόμενους και αλληλοεξαρτόμενους μεταξύ τους πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας είναι η εσωτερική φιλοσοφία, ο δεύτερος η επιστημονική κοσμοθεωρία, και ο τρίτος η κοινωνική φιλοσοφία.
Σαν εσωτερική φιλοσοφία εννοούμε το σύνολο των αναπόδεικτων πεποιθήσεων μιας κοινωνίας, για την φύση του ανθρώπου και του κόσμου, οι οποίες όμως «φαίνονται», στα πλαίσια αυτής της κοινωνίας, ότι είναι ορθές. Τις περισσότερες των περιπτώσεων οι αναπόδεικτες αυτές φιλοσοφικές θέσεις αποτελούν μια έντονη εσωτερική ανάγκη της συγκεκριμένης κοινωνίας, προκειμένου αυτή να αποδιώξει κάποια αισθήματα φόβου και δέους που την κατέχουν μπροστά στα μυστήρια της ύπαρξης του ανθρώπου και του Σύμπαντος.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι η επιστημονική κοσμοθεωρία, η οποία αποτελεί το κομμάτι των πεποιθήσεων, οι οποίες μπορούν να ερμηνευθούν (όχι να αποδειχθούν πάντα) με κάποιον τρόπο, σύμφωνα πάντα με την ανθρώπινη λογική που έχει αναπτύξει αυτή η κοινωνία.
Ο τρίτος πυλώνας είναι η κοινωνική φιλοσοφία. Τι σημαίνει όμως κοινωνική φιλοσοφία; Μια κοινωνία, η οποία έχει αναπτύξει μία συγκεκριμένη εσωτερική φιλοσοφία και μια συγκεκριμένη επιστημονική κοσμοθεωρία, πρέπει να διοικηθεί, να δομήσει δηλαδή ένα διοικητικό σύστημα αξιών. Η θεωρία αυτού του διοικητικού συστήματος, αποτελεί την κοινωνική φιλοσοφία.
Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι, αυτοί οι τρεις πυλώνες πρέπει να βρίσκονται σε συνέπεια μεταξύ τους, να μην αλληλοαναιρούνται, αλλά ο ένας να στηρίζει τον άλλον. Δηλαδή η εσωτερική φιλοσοφία πρέπει να στηρίζει και να στηρίζεται από την επιστημονική κοσμοθεωρία και σαφέστατα η επιστημονική κοσμοθεωρία και η εσωτερική φιλοσοφία να βρίσκονται σε ευθεία αντιστοίχηση με την κοινωνική φιλοσοφία, δηλαδή την φιλοσοφία του κοινωνικού συστήματος που πρέπει να εγκαθιδρυθεί σε αυτήν την κοινωνία.
Βεβαίως αυτή είναι η απαρχή του κοινωνικού ρεύματος το οποίο στη συνέχεια εξελίσσεται. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει και οι τρεις πυλώνες να εξελίσσονται ισόρροπα, και οι νέες εκφράσεις των τριών πυλώνων να αλληλοστηρίζονται και να μην αλληλοαναιρούνται. Η Εσωτερική φιλοσοφία προκειμένου να γίνει κατανοητή από τις μάζες αποβάλλει κάποια φιλοσοφικά της χαρακτηριστικά, αντικαθιστώντας τα με δόγματα. Με τον τρόπο αυτό, από την Εσωτερική Φιλοσοφία γεννιέται η Θεολογία.
Ν. Μπίσκα: Δεν πρέπει να μπλέκουμε την έννοια της θεολογίας με αυτή της εσωτερικής φιλοσοφίας.
Μ. Δανέζης: Μία Θεολογία γεννιέται από μία συγκεκριμένη Εσωτερική Φιλοσοφία αλλά δεν ταυτίζεται με αυτήν. Εξάλλου από την αυτή Εσωτερική Φιλοσοφία είναι δυνατόν να προκύψουν αρκετά διαφορετικές Θεολογίες.
Σε μια επόμενη μετεξέλιξή της η Θεολογία μετασχηματίζεται σε Θρησκεία ενσωματώνοντας στη Θεολογία ένα σύνολο ηθών εθίμων και κανόνων λατρείας της συγκεκριμένης κοινωνίας στην οποία απευθύνεται. Παρόμοιες μεταλλάξεις γίνονται στα πλαίσια του δεύτερου πυλώνα.
Η επιστημονική κοσμοθεωρία εξελίσσεται σε επιστήμη, και αυτή στην συνέχεια σε τεχνολογία. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όταν μιλάμε για τεχνολογία δεν εννοούμε μόνο τις μηχανές. Τεχνολογία θεωρούμε τη σχέση μηχανών, ανθρώπων και των κοινωνικών σχέσεων που διέπουν την χρήση των μηχανών από τους ανθρώπους. Όλο αυτό το σύστημα ονομάζεται Τεχνολογία. Η Τεχνολογία δεν πρέπει να συγχέεται με την Τεχνογνωσία.
Τέλος έχουμε τον μετασχηματισμό του τρίτου πυλώνα. Η κοινωνική φιλοσοφία γεννάει το κοινωνικό σύστημα το οποίο δεν ταυτίζεται με την κοινωνική φιλοσοφία. Σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου, διαφορετικές κοινωνίες, από την ίδια κοινωνική φιλοσοφία, μπορούν να δημιουργήσουν διαφορετικά κοινωνικά συστήματα. Στην συνέχεια το κοινωνικό σύστημα, σε μία εκλαϊκευσή του, δημιουργεί τα πολιτικά συστήματα, αυτά που μας ταλανίζουν τις τελευταίες ιστορικές περιόδους. Και όλα αυτά μαζί, δηλαδή η θρησκεία, η τεχνολογία και το πολιτικό σύστημα δημιουργούν το σύστημα της κοσμικής εξουσίας. Το ότι καταρρέουν οι πολιτισμοί, και κατ’ επέκταση τα συστήματα κοσμικής εξουσίας, οφείλεται στο ότι κάτι δεν πάει καλά στην ανάπτυξη αυτών των πυλώνων.
Ν. Μπίσκα: Το πολιτισμικό ρεύμα λοιπόν μέσα από αυτές τις εξελίξεις μετεξελίσσεται σε κοσμική εξουσία.
Μ. Δανέζης: Οι βάσεις αυτής της πολιτισμικής μετάλλαξης εδράζουν στους πρώτους αιώνες μετά τον Χριστό. Την περίοδο εκείνη έγινε μία τεράστια προσπάθεια, των τότε εξουσιαστικών δομών, να μεταλλάξουν το καταρρέον πολιτισμικό ρεύμα. Αγκάλιασαν λοιπόν τον Χριστιανισμό αφενός μεν διότι οι χριστιανοί άρχισαν να γίνονται πολυπληθείς, αφετέρου δε διότι η χριστιανική διδασκαλία έβρισκε απήχηση στον καταπιεσμένο λαό.
Βέβαια για να γίνει κάτι τέτοιο θα έπρεπε η απλή εξιστόρηση των έργων και του λόγου του Ιησού, να αποκτήσει μια εσωτερική φιλοσοφική δομή, στη συνέχεια να μετεξελιχθεί σε Θεολογία και τελικά σε Θρησκεία..
Το ερώτημα λοιπόν που βασάνισε τους πατέρες της Χριστιανικής Εκκλησίας, τους πρώτους μετά τον Χριστό αιώνες, και το οποίο τελικά εξελίχθηκε σε μια τεράστια σύγκρουση σε όλα τα επίπεδα, ήταν το αν θα έπρεπε να ντύσουν τον λόγο και τα έργα του Χριστού με την φιλοσοφική θεώρηση του Αριστοτέλη ή του Πλάτωνα. Αν θα μετασχημάτιζαν δηλαδή τον Χριστιανισμό σε Αριστοτελισμό ή Πλατωνισμό.
Το σημαντικό βέβαια είναι ότι η ενδοχριστιανική αυτή σύγκρουση, δεν γίνεται στο επίπεδο της ερμηνείας ή του σχολιασμού του λόγου του Ιησού, αλλά για το ποιο ελληνικό φιλοσοφικό ρεύμα θα τον εμπλουτίσει και θα τον μετασχηματίσει.
Έτσι παρατηρούμε ότι οι περισσότερες αιρέσεις των πρώτων αιώνων μετά Χριστό αποτελούσαν εκφράσεις ελληνικών φιλοσοφικών ρευμάτων οι οποίες συγκρούονταν στους κόλπους του Χριστιανισμού. Όσες δεν υπερίσχυαν, τις έβαζαν στην άκρη, τις αφόριζαν και έτσι τελείωνε αυτό το φιλοσοφικό ρεύμα.
Μια πολύ γνωστή αίρεση των πρώτων χριστιανικών χρόνων η οποία εμπίπτει σε αυτήν την περίπτωση είναι και ο Γνωστικισμός. Το σημαντικό όμως είναι αυτούς τους πρώτους μετά τον Χριστό αιώνες συντελέσθηκαν και τα όποια ανοσιουργήματα από μέρους του Χριστιανισμού, σε βάρος του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και των οπαδών της.
Οι όποιες βιαιότητες όμως ήταν ένα αναμενόμενο γεγονός. Δεν μπορούσαν οι δημιουργοί του νέου πολιτισμικού ρεύματος και της νέας εξουσίας να επιτρέψουν να επιβιώσει μία άλλη κοσμική εξουσία. Γιατί και τα αρχαία ελληνικά θρησκευτικά ρεύματα, αποτελούσαν και αυτά με την σειρά τους ένα κομμάτι της τότε κοσμικής εξουσίας.
Είναι σε όλους γνωστό ότι πάντα τα ιερατεία αποτελούσαν πόλους και εκφράσεις της εκάστοτε πολιτικής, κοινωνικής αλλά και οικονομικής εξουσίας. Ως εκ τούτου δεν μπορούσαν να συνυπάρχουν δύο διαφορετικές εξουσιαστικές δομές πάνω στο αυτό αντικείμενο δράσης. Η μία έπρεπε να εξαφανίσει την άλλη. Με τον τρόπο αυτό αντιλαμβανόμαστε ότι το πρόβλημα της αντιπαλότητας του Χριστιανισμού απέναντι στις παλαιές λατρείες δεν ήταν θεωρητικό, φιλοσοφικό, ή θρησκευτικό αλλά πολύ πρακτικό. Έπρεπε να εξαφανίσει τον άλλο πόλο εξουσίας για να τον αντικαταστήσει ολοκληρωτικά.
Εδώ όμως πρέπει να δούμε μια πανανθρώπινη διάσταση που είχε η λέξη Έλληνας εκείνη την περίοδο και αυτό προς άρση κάθε παρανόησης. Την εποχή εκείνη όλος ο γνωστός πολιτισμένος κόσμος, Αίγυπτος, Βαβυλωνία, σημερινή Τουρκία, Μικρά Ασία μέχρι το βάθος της Ανατολίας ήταν Ελληνιστές και όχι Έλληνες. Δηλαδή Έλληνες υπό την έννοια του μετέχοντος την Ελληνική Παιδεία.
Ν. Μπίσκα: Ωστόσο όμως υπάρχουν τεράστιες διαφορές, διότι η ελληνική φιλοσοφία, η ελληνική σκέψη, ο ελληνικός λόγος ανυψώνει. Εδώ βλέπουμε μία καθοδική πορεία στο πολιτιστικό ρεύμα.
Μ. Δανέζης: Όπως είδατε ένα πολιτισμικό ρεύμα, όπως εξελίσσεται μέσα στους αιώνες, τις περισσότερες φορές, αντί να βελτιώνεται πνευματικά καταρρέει και αυτό επειδή εκλαϊκεύεται και εκχυδαϊζεται. Εκλαϊκεύεται, βέβαια με την κακή έννοια, απλώς και μόνο για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί από την κοσμική εξουσία σαν εργαλείο χειραγώγησης των μεγάλων μαζών.
Διότι δεν θα μπορούσε να χειραγωγήσει ανθρώπους του πνευματικού επιπέδου του Πλάτωνα και των προσωκρατικών φιλοσόφων. Θα πρέπει να εκχυδαϊσει και να ευτελίσει το προϊόν της φιλοσοφίας, ή της θεολογίας, ή του κοινωνικού συστήματος, για να μπορέσει να το χειραγωγήσει.
Να το κάνεις εύπεπτο, να το απλουστεύσεις με ένα τρόπο πολύ γενικό. Εκείνη την εποχή των πρώτων αιώνων μετά τον Χριστό, συγκρούστηκαν, πάντοτε στα πλαίσια της ελληνικής φιλοσοφίας, δύο ισχυρότατα πολιτισμικά ρεύματα. Το πρώτο από αυτά, το οποίο ονομάζω, αδόκιμα ίσως, «πραγματιστικό πολιτισμικό ρεύμα» γέννησε τον σημερινό υλιστικό δυτικό πολιτισμό μας.
Το ρεύμα αυτό, εκείνους τους πρώτους αιώνες μετά τον Χριστό, στηρίχτηκε σε εκείνο το κομμάτι της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη, που έχει να κάνει με τον πραγματισμό. Με την μελέτη του απτού κόσμου. Το κομμάτι εκείνο που πραγματευόταν πραγματιστικές επιστημονικές ιδέες.
Σύμφωνα με αυτές τις απόψεις κάθε τι μη αισθητό ήταν και μη υπάρχον. Ό,τι ήταν αισθητό, υπήρχε. Έτσι μελετάγαμε μόνο τα αισθητά άρα και υπάρχοντα. Αυτό το φιλοσοφικό ρεύμα έθεσε τις βάσεις της μελέτης του φυσικού κόσμου, δηλαδή τις φιλοσοφικές απαρχές της επιστήμης.
Όπως παρατηρούμε σαν «εσωτερική φιλοσοφία» του πολιτισμικού αυτού ρεύματος, υιοθετήθηκε ο Αριστοτελισμός. Όχι όλος ο Αριστοτελισμός, αλλά το μέρος εκείνο που έχει να κάνει με το res, με το πράγμα, την εξατομικευμένη ύλη, την υλική πραγματικότητα των αισθήσεων. Σαν «επιστημονική κοσμοθεώρηση» υιοθετήθηκε η μελέτη του αισθητού μόνο σύμπαντος, του σύμπαντος δηλαδή που μπορούν να αντιληφθούν και να μετρήσουν οι αισθήσεις και τα όργανά μας. Τέλος ως «κοινωνική φιλοσοφία» που θα μπορούσε να υπηρετήσει τον Αριστοτελισμό και την μελέτη του αισθητού σύμπαντος επιλέχτηκε η «ολιγαρχία».
Ν. Μπίσκα: Και φυσικά υπήρξε και η μετεξέλιξη των τριών αυτών πυλώνων
Μ. Δανέζης: Βεβαίως. Στα πλαίσια του πρώτου πυλώνα, ο ιδιότυπος αυτός Αριστοτελισμός, γέννησε την Δυτική Χριστιανική Θεολογία (Καθολικισμός και τα μετέπειτα παρακλάδια του), και αυτό διότι ο αριστοτελικός πραγματισμός δέθηκε πάρα πολύ καλά με τις Ιουδαϊκές βάσεις της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας και αυτό διότι γνωρίζουμε όλοι ότι ο Ιουδαϊσμός, σαν φιλοσοφία, παρά τα όποια λεγόμενα, είναι πολύ πραγματιστική.
Για να γίνουν κατανοητά τα προηγούμενα, θα πρέπει να υπενθυμίσω ότι την εποχή εκείνη, οι Χριστιανικές Εκκλησίες είχαν χωριστεί σε δύο μεγάλες ομάδες, στις Χριστιανικές Εκκλησίες των οποίων το ποίμνιο προερχόταν εξ Ιουδαίων και αυτές των οποίων το ποίμνιο προερχόταν εξ Ελλήνων (Ελληνιστών και Ελλήνων). Η πρώτη βασική διαφωνία μεταξύ αυτών των δύο χριστιανικών τάσεων ήταν δομική και συνίστατο στο ερώτημα του τι είναι Χριστιανισμός. Μια νέα Θρησκεία; Μια Ιουδαϊκή αίρεση; ή μια απλή συνέχεια του Ιουδαϊσμού με πραγματοποιημένη την προφητεία περί ελεύσεως του Μεσσία;
Οι περισσότερες εξ Ελλήνων χριστιανικές εκκλησίες, οι οποίες στην πλειονότητά τους βρίσκονταν στην ανατολή, πρέσβευαν την άποψη περί μιας νέας θρησκείας. Οι προερχόμενες εξ Ιουδαίων, οι περισσότερες των οποίων βρίσκονταν στην Δύση, είχαν την άποψη της συνέχειας του Ιουδαϊσμού.
Οι δύο αυτές χριστιανικές τάσεις άρχισαν να δημιουργούν δύο αλληλοσυγκρουόμενα πολιτισμικά ρεύματα. Το πολιτισμικό ρεύμα που στην συνέχεια κυριάρχησε και το οποίο αναφέραμε στα προηγούμενα στηρίχθηκε από τους εξ Ιουδαίων Χριστιανούς. Το δεύτερο, στο οποίο θα αναφερθούμε στη συνέχεια, το οποίο ηττήθηκε, στηρίχθηκε από τους εξ Ελλήνων χριστιανούς και είχε ως φιλοσοφικό του υπόβαθρο τον ιδεαλισμό του Πλάτωνα. Οι ανατολικές εκκλησίες προήρχοντο από χριστιανούς εξ Ελλήνων, ή εξ ελληνιστών, δηλαδή χριστιανών που είχαν ενστερνιστεί την ελληνική κουλτούρα.
Ν. Μπίσκα: Τί γίνεται λοιπόν με την σύγκρουση αυτών των δύο εκκλησιών;
Μ. Δανέζης: Η σύγκρουση αυτή με την πάροδο των αιώνων μετεξελίχθηκε σε σχίσμα, μέσα από το οποίο γεννήθηκαν η Ορθόδοξη Ανατολική Χριστιανική Εκκλησία και η Καθολική Δυτική. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως δεν νομίζω να υπάρχει σήμερα κάποιος αφελής που να πιστεύει ότι το αίτιο του σχίσματος ήταν το από πού εκπορεύεται το Άγιο Πνεύμα.
Αυτά είναι για τον πολύ κόσμο. Υπάρχει ουσία στην διαμάχη. Συγκρούονται δύο πολιτισμικά ρεύματα. Ο δυτικός ιουδαϊκός αριστοτελικός υλισμός της Δυτικής Καθολικής Εκκλησίας, με όλα τα συμφέροντά του, με έναν ιδεαλισμό ελληνιστικού και πλατωνικού χαρακτήρα, της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ας αφήσουμε όμως προς το παρόν τον πυλώνα αυτό και ας δούμε πως μετεξελίχθηκε ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας του πολιτισμικού ρεύματος της Δυτικής κοινωνίας μας. Ο δεύτερος πυλώνας, η μελέτη δηλαδή του αισθητού σύμπαντος γέννησε και στηρίχτηκε πάνω σε μία επιστήμη η οποία στο υπόβαθρό της έκρυβε δύο αξιωματικές παραδοχές, ότι ισχύει η κλασική Νευτώνεια Φυσική (αυτή που διδασκόμαστε στο σχολείο), και η Ευκλείδεια Γεωμετρία.
Εκεί στηρίχτηκε η επιστήμη του πολιτισμικού μας ρεύματος, η οποία στην συνέχεια γέννησε την δυτική τεχνολογία, δηλαδή τις μηχανές και τις σχέσεις μεταξύ κοινωνίας και μηχανών. Στον τρίτο πυλώνα η ολιγαρχία γέννησε τον καπιταλισμό, σαν ένα γενικό σύστημα αξιών, και αυτός, κατά τόπους, έδωσε διάφορες πολιτικές καπιταλιστικές εκφράσεις.
Ν. Μπίσκα: Και φτάνουμε στην περίφημη εποχή της παγκοσμιοποίησης και της παγκόσμιας αγοράς…
Μ. Δανέζης: Ονόμασα σε αυτό το πολιτισμικό μοντέλο την εξουσία «παγκόσμια αγορά» διότι πιστεύω ότι ο πραγματικός κυρίαρχος σήμερα δεν είναι ούτε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ούτε ο Καγγελάριος της Γερμανίας κλπ αλλά η παγκόσμια οικονομία την οποία όλοι υπηρετούν και η οποία έχει υπό τον έλεγχό της τον Δυτικό Χριστιανισμό, την δυτική τεχνολογία, τις πολιτικές εκφράσεις. Ως εκ τούτου αυτή είναι στην ουσία η εξουσία.
Ν. Μπίσκα: Το πολιτισμικό αυτό ρεύμα όμως καταρρέει
Μ. Δανέζης: Είναι ενδιαφέρον να μελετήσουμε το γιατί ο δυτικός πολιτισμός μας καταρρέει.
Αναγνωρίζοντας τα κοινωνικά και πολιτισμικά φαινόμενα σήψης, νομίζουν πολλοί ότι έχουν περιορισμένο και τοπικό χαρακτήρα, είναι π.χ. αμερικανικό φαινόμενο, ή αγγλικό κλπ. Όχι είναι ένα παγκόσμιο πολιτισμικό φαινόμενο το οποίο προαναγγέλλει την κατάρρευση του ίδιου του πολιτισμού μας.
Αυτό συμβαίνει διότι οι προηγούμενοι πυλώνες που θα έπρεπε να συντηρούν έναν πολιτισμό, αντί να ομονοούν και να συμφωνούν επί της ουσίας, βρίσκονται σε σύγκρουση και αντιπαράθεση. Έτσι οι πολιτικές εκφράσεις αντιμάχονται την χριστιανική εκκλησιαστική δομή, η επιστήμη αντιμάχεται την θρησκεία, τα πολιτικά κόμματα, τις πολιτικές εκφράσεις κ.ο.κ.. Οι πολιτισμικοί πυλώνες όμως πρέπει να αλληλοστηρίζονται, και εννοώ δομικά, όχι μέσω κοινωνικών και ωφελιμιστικών συναλλαγών και πολιτικής παρασκηνίων.
Άρα όπως είναι λογικό επακόλουθο, η σύγκρουση αυτή οδηγεί στην διάλυση και την πολιτισμική κατάρρευση, κάτι που οι μελετητές των πολιτισμών το περίμεναν εδώ και πολλά χρόνια, έχοντας αρχίσει ήδη να σχηματοποιούν τις απαρχές ενός νέου πολιτικού ρεύματος. Και αυτό το νέο πολιτισμικό ρεύμα θα το δούμε πολύ σύντομα να ανατέλλει με όλα τα θετικά ή αρνητικά στοιχεία του.
Ν. Μπίσκα: Έχει αρχίσει και το ζούμε. Το θέμα είναι το εξής: Πού το πάνε εκείνοι που το σχεδιάζουν.
Μ. Δανέζης: Το θέμα είναι εμείς που το πάμε, διότι η ιστορία διδάσκει ότι τους σχεδιασμούς των μεγάλων πάντοτε τους ανατρέπουν λαοί. Το θέμα αυτό δεν είναι αντικείμενο των θετικών επιστημών αλλά άπτεται της εξέλιξης ενός από τους τρεις πυλώνες που αναφέραμε ο οποίος έχει σαν απαρχή την κοινωνική φιλοσοφία. Πιστεύω πάντως ότι τελικά, οι λαοί, πάντοτε μέσα από την κουλτούρα και τη δράση τους έχουν την δυνατότητα να ανατρέπουν τους όποιους σχεδιασμούς πιστεύουν ότι δεν τους εκφράζουν.
Το πρόβλημα βέβαια σήμερα των παγκόσμιων σχεδιαστών είναι ότι δεν μπορούν να εγκαθιδρύσουν μία διοικητική δομή εξουσίας που έχουν επιλέξει, σε έναν λαό, ή σε μία κοινότητα ανθρώπων που έχει μία εσωτερική φιλοσοφία και μία επιστημονική κοσμοθεωρία διαφορετική από αυτή που έχει ανάγκη η προτεινόμενη διοικητική δομή εξουσίας. Για τον λόγο αυτό αυτοί οι οποίοι επεξεργάζονται το νέο πολιτιστικό ρεύμα προσπαθούν πρώτα να αλλοιώσουν την κουλτούρα κάποιων λαών και την επιστημονική κοσμοθεωρία τους, διότι αν δεν ανατρέψουν αυτούς τους δύο πυλώνες, δεν μπορούν να εγκαθιδρύσουν τη νέα διοικητική τάξη πραγμάτων. Εδώ, θα πρέπει να θυμηθούμε, να αναλύσουμε και να λάβουμε σοβαρά υπόψη αυτά που είχε πει ο Κίσιγκερ. Και είπε συγκεκριμένα ότι «αν θέλετε να εγκθιδρυθεί η νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή πρέπει να χτυπήσουμε τον Ελληνισμό στην γλώσσα στα ήθη και έθιμα στην θρησκεία».
Ν. Μπίσκα: Και φυσικά δεν εννοούσε τους Έλληνες ως κατοίκους αυτής της χώρας.
Μ. Δανέζης: Ακριβώς, εννοούσε τους έλληνες με έψιλον κεφαλαίο. Έτσι θα πρέπει προκειμένου να εγκαθιδρυθεί η προτεινόμενη Νέα Τάξη Πραγμάτων στην περιοχή, να εξαφανιστεί η ελληνιστική κουλτούρα, τα ελληνιστικά ήθη και έθιμα, τα οποία κυριαρχούν στην περιοχή. Προπάντων όμως να χαθεί η γλώσσα, διότι με την κατάργηση της γνώσης της Ελληνικής γλώσσας, θα χαθεί η δυνατότητα μελέτης της Ελληνικής κουλτούρας μέσω της έρευνας των πρωτότυπων Ελληνικών βιβλιογραφικών πηγών.
Ν. Μπίσκα: Και να το πούμε τώρα. έχει γίνει ήδη πρόταση που κατατέθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού να λατινικοποιηθεί η γλώσσα μας.
Μ. Δανέζης: Να σας πω λυπάμαι τους υπουργούς, όλον τον πολιτικό κόσμο διότι μπορεί να υιοθετούν κάποια μέτρα, πιθανότατα γιατί τα θεωρούν και σωστά. Δεν έχουν δυστυχώς την κουλτούρα να καταλάβουν, τι κάνουν και αυτό είναι το χειρότερο από όλα. Δεν κατανοούν ότι μέσω της κατάργησης του αυθεντικού χαρακτήρα της Ελληνικής γλώσσας, γίνεται το πρώτο βήμα προκειμένου να χτυπηθούν τα ήθη και τα έθιμα, η φιλοσοφία, η κοσμοθεωρία ενός λαού και αυτό προκειμένου να γίνει δυνατή η εγκαθίδρυση ενός νέου συστήματος διοικητικών αξιών.
Θυμόσαστε που σας είπα ότι οι τρεις πυλώνες ενός πολιτισμικού ρεύματος πρέπει να είναι σε αγαστή συνεργασία; Αν οι δύο πρώτοι πυλώνες οι οποίοι εκφράζονται μέσω του φιλοσοφικού συστήματος και της κοσμοθεωρίας ενός λαού, έρχονται σε αντίθεση με την ζητούμενη διοικητική δομή, δεν είναι δυνατή η εγκαθίδρυση του πολιτισμικού ρεύματος το οποίο επαγγέλεται η Νέα Τάξη Πραγμάτων.
Ν. Μπίσκα: Φυσικά, ο Κίσιγκερ ήταν σαφής.
Μ. Δανέζης: Εξέφραζε όμως απόψεις πολιτισμικού ρεύματος. Δεν τα έβαλε με τους Έλληνες υπό την φυλετική έννοια. Ήταν οι πρώτες ιδέες που διατυπώθηκαν, τα πρώτα σπέρματα αυτού του ρεύματος. Του μεγάλου πολιτισμικού ρεύματος που θέλουν να φτιάξουν κάποιοι. Όμως να είσαστε σίγουροι ότι τελικά, το Νέο αυτό πολιτισμικό ρεύμα θα φτιαχτεί, όχι όπως το θέλουν αυτοί που το σχεδιάζουν, αλλά όπως θα το επιβάλλουν οι λαοί που θα το βιώσουν.
Ν. Μπίσκα: Ας έρθουμε όμως κ. Δανέζη στο δεύτερο πολιτισμικό ρεύμα το οποίο ηττήθηκε και δεν εξελίχθηκε τους πρώτους μετά τον Χριστό αιώνες.
Μ. Δανέζης: Το δεύτερο αυτό ρεύμα που κατέρρευσε και δεν μπόρεσε να εξελιχθεί τότε, ήταν αυτό που θέλω να ονομάζω «ιδεαλιστικό πολιτισμικό ρεύμα» και αυτό επειδή έχει σαν πυλώνες του, τον Πλατωνικό Ιδεαλισμό, την Προσωκρατική Θετική Ελληνική Σκέψη και την κοινωνική φιλοσοφία του Δήμου (Δημοκρατία), δηλαδή της λήψης αποφάσεων από μεγάλες κοινωνικές ομάδες και όχι της από τους ολίγους (Ολιγαρχία) Με την πάροδο των αιώνων ο Πλατωνικός Ιδεαλισμός γέννησε την Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Θεολογία, η ιδέα του Δήμου δημιούργησε τον Σοσιαλισμό, σαν κοινωνικό σύστημα και ο Σοσιαλισμός σαν ιδεατό πρότυπο τις διάφορες πολιτικές του εκφράσεις που διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα και από λαό σε λαό.
Ν. Μπίσκα: Με την έννοια Σοσιαλισμός δεν εννοούμε βέβαια αυτό που βιώσαμε στην Ελλάδα όλη αυτή την ιστορική περίοδο.
Μ. Δανέζης: Ας μην ευτελίζουμε τις μεγάλες αυτές έννοιες. Εννοώ το Σοσιαλισμό σαν μια ιδεατή φιλοσοφία κοινωνικής συγκρότησης με ιδεαλιστικούς στόχους, την ισότητα τις ίσες ευκαιρίες για όλους τους ανθρώπους, την αλληλοβοήθεια κ.λ.π. Αυτή η Σοσιαλιστική φιλοσοφία, ευτελιζόμενη, δημιούργησε τις διαφορετικές πολιτικές εκφράσεις οι οποίες ταλανίζουν τους λαούς του κόσμου την τελευταία περίοδο.. Όλοι διατείνονται ότι είναι Σοσιαλιστές. Όμως οι διάφορες πολιτικές εκφράσεις δεν ταυτίζονται με την κοινωνική φιλοσοφία του Σοσιαλισμού αλλά, όπως είπαμε εξυπηρετούν μία πολιτική αναγκαιότητα εξουσίας.
Ν. Μπίσκα: Ποιό ήταν όμως το πρόβλημα αυτού του πολιτισμικού ρεύματος και δεν εξελίχθηκε;
Μ. Δανέζης: Το πρόβλημα δημιουργήθηκε στα πλαίσια του πυλώνα της φυσικής κοσμοθεωρίας, ο οποίος δεν μετεξελίχτηκε. Δεν μας έδωσε δηλαδή μία επιστήμη και στην συνέχεια μια τεχνολογία. ʼμεσο αποτέλεσμα ήταν να αρχίσει Ο Πλατωνικός Ιδεαλισμός και η έννοια του Δήμου να εξελίσσονται σε Ορθόδοξο Χριστιανισμό και Σοσιαλισμό αντίστοιχα, χωρίς να έχουν την στήριξη μιας Επιστήμης εναρμονισμένης με το φιλοσοφικό τους υπόβαθρο. Δηλαδή αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα από τον τρίτο πυλώνα.
Ν. Μπίσκα: Να το πω δημοσιογραφικά για να γίνει πιο κατανοητό. Ενώ λοιπόν τους πρώτους μετά τον Χριστό αιώνες όπως μας εξηγήσατε προηγουμένως, θεμελιώθηκε το εν ισχύ ακόμα Δυτικό πολιτισμικό ρεύμα, το οποίο εκπηγάζει και εφαρμόζεται κολλημένο στην ύλη στην ολιγαρχία…
Μ. Δανέζης: Αντίστοιχα είχαμε και την δημιουργία του ιδεαλιστικού πολιτιστικού ρεύματος. Τους πρώτους αιώνες μετά τον Χριστό, τα δύο αυτά πολιτισμικά ρεύματα συγκρούστηκαν σφοδρά, μέσα στους κόλπους του αναπτυσσόμενου τότε Χριστιανικού κινήματος Έτσι σημειώνουμε την σύγκρουση της Αντιοχιανής με την Αλεξανδρινή Σχολή στα πλαίσια της διαμάχης μεταξύ Πλατωνιστών και Αριστοτελιστών.
Το πρώτο σχήμα μας δίνει τον Δυτικό Χριστιανισμό και ο Πλατωνικός Ιδεαλισμός γεννά ουσιαστικά την Ορθοδοξία. Aλλά εδώ έχουμε ένα πρόβλημα στο Ιδεαλιστικό Πολιτιστικό Ρεύμα. Το πρόβλημα είναι ότι για κάποιους λόγους δεν αναπτύσσεται στα πλαίσια αυτού του ρεύματος η επιστήμη και τελικά ή τεχνολογία, αλλά αντιθέτως δημιουργείται μία Θεολογία ανεξάρτητα από την επιστήμη. Αρχίζει να δημιουργείται μία θεολογία στρεβλωμένη γιατί δεν θεμελιώνεται επάνω σε μία επιστήμη στηριζόμενη στην Προσωκρατική Θετική Κοσμοθεώρηση.
Ν. Μπίσκα: Αυτό είναι πασιφανές κύριε Δανέζη
Μ. Δανέζης: Υπάρχει και κάτι χειρότερο. Βλέποντας ο εξ Ελλήνων Ανατολικός Χριστιανισμός ότι δεν είχε επιστημονικά στήριγμα υιοθέτησε, παραλόγως, την επιστήμη και την τεχνολογία του άλλου πολιτισμικού ρεύματος, γεγονός που τον στρέβλωσε ακόμη περισσότερο. Αποτέλεσμα είναι να μην είναι πλέον ούτε Δυτικός Χριστιανισμός ούτε κάτι νέο. Είναι κάτι ερμαφρόδιτο αυτό το οποίο γεννάται. Διότι ας μην ξεχνάμε ότι η προσωκρατική θετική σκέψη, σε αντίθεση με την αριστοτελική πραγματιστική, στηρίζεται επάνω σε μία λογική αντιμετώπισης του κόσμου.
Γι’ αυτήν ό,τι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας δεν είναι πραγματικό. Πραγματικό είναι μόνο ό,τι δεν αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας παρά μόνο ο νους μας. Πάνω σε αυτήν την θεωρία στηρίχτηκαν οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι. Όπως ήταν προφανές, για όλους τους προηγούμενους λόγους, το Ιδεαλιστικό Πολιτισμικό Ρεύμα, δεν μπόρεσε να εξελιχθεί και έτσι υπερίσχυσε το αντίστοιχο πραγματιστικό το οποίο, έστω πρόσκαιρα, έδωσε μια επιστήμη και κάποια τεχνολογία την οποία αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, την «καταλαβαίνει» και τη θεωρεί εξέλιξη.
Το κυρίαρχο όμως πραγματιστικό, πολιτισμικό ρεύμα του Δυτικού κόσμου, βρίσκεται υπό κατάρρευση και ο λόγος είναι απλός: Ο ένας πυλώνας του, αυτός της κλασικής επιστήμης καταρρέει, παρασύροντας στην κατάρρευση ολόκληρο το πολιτισμικό αυτό οικοδόμημα.
Αυτό συμβαίνει από την στιγμή που η σύγχρονη επιστήμη διαπίστωσε ότι τα οικοδομήματα της Νευτώνειας Φυσικής καθώς και της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, πάνω στα οποία οικοδομήθηκε ο πυλώνας της επιστήμης στο πραγματιστικό πολιτισμικό ρεύμα, στέκουν ανίσχυρα να ερμηνεύσουν τη συμπαντική πραγματικότητα.
Συγχρόνως όμως με την κατάρρευση του επιστημονικού πυλώνα του πραγματιστικού πολιτιστικού ρεύματος, με βάση την σύγχρονη φυσική και τα μοντέρνα μαθηματικά, άρχισε να αναπτύσσεται ο επιστημονικός πυλώνας του ξεχασμένου ιδεαλιστικού πολιτισμικού ρεύματος. Έτσι από την στιγμή που η νέα φυσική, τα νέα μαθηματικά ενισχύουν τον πλατωνικό ιδεαλισμό και είναι συνέχεια της προσωκρατικής θετικής σκέψης, ξαναγεννιέται στα ερείπια του καταρρέοντος Δυτικού πολιτισμικού ρεύματος, αυθόρμητα, χωρίς σχεδιασμών ισχυρών δυνάμεων, πολιτικά παρασκήνια, ίντριγκες και οικονομικούς εκβιασμούς, το ξεχασμένο, αλλά τόσο σύγχρονο πλέον, Νέο πολιτισμικό Ρεύμα της επόμενης χιλιετίας. Το Ιδεαλιστικό Πολιτισμικό Ρεύμα, το αντίπαλο δέος της κατευθυνόμενης Διοικητικής και οικονομικής Νέας Τάξης πραγμάτων.
Ο δρόμος βέβαια δεν είναι εύκολος μέχρι την στιγμή της κυριαρχίας του Νέου Πολιτισμικού ρεύματος και ίσως χρειαστούν δεκάδες ή και εκατοντάδες χρόνια προσπάθειας. Το πρώτο βήμα όμως πρέπει χωρίς δισταγμό να γίνει άμεσα.
Θα πρέπει, η τεχνολογία, με βήματα σταθερά, κάνοντας την αυτοκριτική της, να βρει την σχέση και την σύνδεσή της με τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Οι θρησκευτικές διοικητικές και δογματικές δομές του Ορθόδοξου Χριστιανισμού θα πρέπει, επιστρέφοντας στις βασικές μεταφυσικές και Θεολογικές καταβολές του Χριστιανισμού και του Πλατωνισμού, να αναζητήσουν νέες βάσεις εκκίνησης και εξέλιξης.
Τα πολιτικά κόμματα, θα πρέπει να επαναπροσανατολίσουν την φιλοσοφία αλλά και την πρακτική τους λαμβάνοντας σοβαρά, τόσο τα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης όσο και τις πρωτογενείς αξίες του Πλατωνισμού, του Χριστιανισμού και της Δημοκρατίας. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία, αυτοκριτικής, αυτοκάθαρσης και επαναπροσανατολισμού στόχων και μεθόδων, η Χριστιανική Ορθοδοξία, η σύγχρονη Επιστημονική γνώση και οι κοινωνικές διοικητικές δομές, πρέπει να βρουν τους κατάλληλους τρόπους όσμωσης, αλληλοεπηρεασμού και αλληλοσυμπλήρωσης ώστε να οικοδομήσουν ένα υγιές και συμπαγές Νέο Παγκόσμιο Πολιτισμικό Ρεύμα.
