«Φέρτε πίσω τους Έλληνες» δήλωσε στο τεύχος 238 του «Δαυλού», ο Αμερικανός διανοούμενος Bruce Thorton. “Ο Ελληνισμός δεν θα πεθάνει ποτέ, είναι η πρώτη και τελευταία ελπίδα της ἀνθρωπότητας. Οι Ελληνικές ιδέες για τον Πολιτισμό έδωσαν στην ανθρωπότητα τη μοναδική ελπίδα για ελευθερία και αξιοπρέπεια» δηλώνουν στο παρόν τεύχος (240) οι Αμερικανοί συνάδελφοί του και γνωστοί συγγραφείς του βιβλίου «Ποιος σκότωσε τον Όμηρο;», Victor Hanson και John Heath. Ο «Δαυλός» κατέγραψε τη συνομιλία του με τους δυο διανοούμενους, που είχε ως θέμα της την παγκοσμιότητα και διαχρονικότητα του Ελληνισμού.
«Η Θρησκεία περιορίζει τον πολιτισμό, στερείται λογικής από τη φύση της και αποτελεί τροχοπέδη στην Παγκοσμιότητα».
Nάνσυ Μπίσκα: Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προϋποθέσεις για μία ‘υγιή’ παγκοσμιότητα; Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που ενώνουν την ανθρωπότητα και ποια την διχάζουν;
Victor Hanson: Η παγκοσμιότητα, στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει τον δυτικό όρο στη νιοστή δύναμη- ελεύθερες αγορές με οποιοδήποτε τίμημα, ελεύθερη έκφραση, ανεξάρτητη προς την τοπική συνήθεια, πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας χωρίς πολιτιστικούς περιορισμούς ή θρησκευτική παρέμβαση. Αυτό που πρέπει, εμείς οι Δυτικοί να υπενθυμίζουμε στην ανθρωπότητα είναι το γεγονός, ότι πάντοτε υπήρξαν αντίστοιχοι έλεγχοι και ισορροπίες (στην αχαλίνωτη έκφραση και τον οικονομικό ρασιοναλισμό) – όπως εντοπιότητα, θρησκεία, πατριωτισμός, υπερηφάνεια για τη γλώσσα και την περιοχή, στοιχεία τα οποία δεν είναι αντιθετικά, αλλά ζωτικής σημασίας, για τον πολιτισμό μας. Και αυτά τα εξίσου δυτικά ιδανικά, πρέπει να συμβαδίσουν με την παρούσα ιλιγγιώδη πρόοδο. Και πρέπει να υπάρχει ειλικρίνεια ανάμεσα στους δυτικούς διανοούμενους οι οποίοι, συχνά με αυτάρεσκο τρόπο, απορρίπτουν την παγκοσμιοποίηση, τη στιγμή που εξακολουθούν να πετούν στα διεθνή αεριωθούμενα αεροπλάνα, να αγοράζουν φθηνά ηλεκρονικά αγαθά και να εντάσσονται σε πολυεθνικές εταιρείες και ιδρύματα. Συνεπώς, οι ακαδημαϊκοί και η διανόηση δεν πρέπει να είναι υποκριτικοί στην «boutique» κριτική τους, αλλά μάλλον να εργαστούν σκληρά και να αναζητήσουν την πραγματική ισορροπία μεταξύ της παγκοσμιότητας και της πραγματικής ζημιάς που προκαλεί στους τοπικούς πολιτισμούς οι οποίοι είναι καθόλα αξιοσέβαστοι.
John Heath: Η παγκοσμιότητα, είναι μία ολισθερή «καραμέλλα». Εάν εννοούμε ότι ο κόσμος θα μοιράζεται συγκεκριμένες αξίες, τότε οδηγηθήκαμε προς αυτήν πολύ γρήγορα. Και αυτές οι αξίες είναι δυτικές στον πυρήνα τους: “δημοκρατία, ελεύθερη οικονομία, ανοιχτή κριτική», μία αίσθηση αυτο-προσδιορισμού. Αλλά αυτή η διαδικασία ενέχει τον κίνδυνο να μας ρίξει όλους στον χαμηλώτερο κοινό παρονομαστή, σε μία πεζοδρομιακή νοημοσύνη (mallmentality), έναν καταναλωτικό παράδεισο, όπου αυτά που μοιραζόμαστε είναι «casual» ρούχα, χάμπουργκερς και σόδες. Κατά τη γνώμη μου, η θρησκεία πάντοτε θα εμποδίζει την παγκοσμιότητα. Η θρησκεία περιορίζει τον πολιτισμό και στερείται λογικής από τη φύση της. Εάν ένας πολιτισμός πιστεύει ότι η θρησκεία του εἶναι η μοναδική «Αλήθεια», οι μόνες λογικές της επιλογές είναι να εξαναγκάσει τους άλλους να την πιστέψουν (όπως σήμερα γινόμαστε μάρτυρες τέτοιας καταστάσεως) ή να αγνοήσουν τις δικές τους πηγές αποκάλυψης και να προσποιηθούν ότι ανέχονται την διαφορετικότητα.
«Όλοι οι πολιτισμοί δεν είναι ίσοι»
Νάνσυ Μπίσκα: Πού οφείλουν οἱ Ηνωμένες Πολιτείες την πρωτοπορία, τον πολιτισμό και την ευημερία τους;
Victor Hanson: Είμαστε Δυτικοί στους θεσμούς μας, γεγονός που σημαίνει ότι οι αξίες μας προέρχονται από την Αρχαία Ελλάδα και την Ρώμη μέσω της Βρεταννικής διαφωτίσεως. Οι ΗΠΑ υιοθέτησαν την κλασσική ελληνική αντίληψη περί Ελευθερίας – τόσον όσον αφορά στον Πολιτισμό όσο και στην Οικονομία – εξαντλώντας τα θεωρητικά τους όρια και με έναν τρόπο τον οποίο η ίδια η Ευρώπη έχει οραματισθεί. Το γεγονός αυτό μας προσέφερε ένα επίπεδο δύναμης και αεικινησίας -μερικές φορές βεβαίως απερισκεψίας- πρωτοφανούς στην ιστορία της Δύσης.
John Heath: Οι Ηνωμένες Πολιτείες οφείλουν την ηγετική τους θέση στον σύγχρονο κόσμο, στην απελευθέρωση του ἀνθρώπινου δυναμικού της. Αυτό το δυναμικό που ενυπάρχει στην ανθρώπινη φύση έχει δύο πλευρές, όπως πολύ καλά γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες. Ο κομμουνισμός, ο φασισμός ακόμη και η εντεταλμένη δημοκρατία κάνουν το λάθος να προσπαθούν να επανεφεύρουν την ανθρώπινη φύση. Δημιουργώντας μία κοινότητα, η οποία επιτρέπει στους ανθρώπους να ευδοκιμήσουν με την λιγώτερη δυνατή παρέμβαση, απελευθερώνουμε την ικανότητά μας ναπροοδεύσουμε τεχνολογικά και οικονομικά. Οπωσδήποτε, προκύπτει και ένα σοβαρό τίμημα, που καταβάλλουμε για αυτή την πρόοδο, ιδιαιτέρως με το περιβάλλον.
ΝΜ: Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την Ασιατική «αλογία» (: θεοκρατία, μυστικισμό, φανατισμό) που απαντάται στον Δυτικό κόσμο;
Victor Hanson: Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα “δώρα των Ελλήνων” με λογική και κριτική διερεύνηση, σε συνδυασμό με την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, για να αντιμετωπίσουμε με εγκυρότητα αυτές τις προκλήσεις στην παγκόσμια αρένα. Όλοι οι πολιτισμοί μπορεί να έχουν εγγενές ενδιαφέρον, αλλά δεν είναι όλοι ίσοι. Η θεοκρατία και ο φανατισμός δεν προσέρουν παρά μόνον θλίψη στην ανθρωπότητα και πρέπει να έχουμε αρκετό θάρρος και να το υποστηρίξουμε αυτό κατηγορηματικά. Σε κάθε περίπτωση επίσης θα ευχόμουν να υπήρχε στενώτερη σχέση και μεγαλύτερη προθυμία ανάμεσα στις δυτικές χώρες, ώστε να εκτιμήσουν την Ελληνική Κληρονομιά, που όλοι μοιραζόμαστε. Πολύ συχνά αντιμαχόμεθα και «καβγαδίζουμε» μεταξύ μας, χωρίς να εκτιμούμε το γεγονός ότι η ελευθερία μας, η θρησκευτική ανεξιθρησκεία και οι ανοιχτές κοινωνίες μας στην πραγματικότητα δεν αποτελούν τη νόρμα στον σημερινό κόσμο- όπως άλλωστε καταδεικνύουν και τα πρόσφατα γεγονότα.
John Heath: Είναι αλήθεια ότι στη Δύση υπάρχει φανατισμός. Εδώ, στις ΗΠΑ, έχουμε τους δογματικούς Χριστιανούς οι οποίοι επιθυμούν να πυροβολήσουν όσους εργάζονται στις κλινικές αμβλώσεων και τους survivalists (παραστρατιωτική οργάνωση), οι οποίοι πιστεύουν ότι η κυβέρνηση συνομωτεί, για να ακυρώσει τα δικαιώματά τους. Η διαφορά φαίνεται να έγκειται στο ότι στη Δύση ομολογούμε ότι πρόκειται περί εξτρεμιστών, που αποτελούν μία μικρή, αν και απεχθή, μειονότητα, ενώ ο ιρρασιοναλισμός που συναντούμε να κυριαρχεί στην Μέση Ανατολή, φαίνεται να ενσωματώνεται στην πλήρη θρησκευτική αδιαλλαξία. Η θεοκρατία ως πεποίθηση δεν είναι ανοιχτή στον διάλογο. Είναι “ζήτημα πολιτισμού”. Οι κλασσικοί Έλληνες καθιέρωσαν ένα πλαίσιο για τον διαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους, στρατού και θρησκείας. Αυτός είναι ίσως ο βασικός λόγος, που η Δύση είναι τόσο επιτυχής στρατιωτικά. Δυστυχώς, ο μόνος τρόπος να καταπολεμήσεις αυτό το μίσος της «διαφορετικότητας» -ένας φανατισμός που μας oδήγησε στα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου- είναι «να τον αναζητήσουμε και να τον καταστρέψουμε».
«Ο Βασιλιάς είναι γυμνός»
Νάνσυ Μπίσκα: Θα σχολιάσετε τις δύο σύγχρονες τάσεις του «Μεταμοντερνισμού» και της «Πολυπολιτισμικότητας» οι οποίες επηρεάζουν την ακαδημαϊκή δραστηριότητα στις ΗΠA;
Victor Hanson: Ο «Μεταμοντερνισμός» παραμένει πάντοτε σε ανυποληψία από τους διανοητές τόσο στην Αρχαία Ελλάδα όσο και από τους διανοητές της γενεάς μας. Η ιδέα ότι τα γεγονότα είναι απλώς κοινωνικές κατασκευές που αντανακλούν τη χρήση της δυνάμεως και ότι καμμία ιδέα δεν έχει απόλυτη αξία, εμπεριέχει μόνον στοιχείο αληθείας- δεν είναι η Αλήθεια. Ο «Μεταμοντερνισμός» είναι ελκυστικός στους ημιμαθείς στην Αμερική, διότι ο μηδενισμός τους μπορεί πάντοτε, με έναν επιφανειακό τρόπο να εμφανισθεί ρητορικά «χαριτωμένος» στην πρόκληση της διανοητικής μάθησης και επιθυμητής εξουσίας. Δυστυχώς, έχουμε αναθρέψει μία γενεά στοχαστών, οι οποίοι δεν γνωρίζουν τίποτε για τον Πλάτωνα ή τον Αριστοτέλη, τον Θουκυδίδη και τον Σοφοκλή και οι οποίοι αποφεύγουν την σκληρή εργασία της πραγματικής ανάγνωσης και της μελέτης. Αντιγράφουν την εννοιολογική ευφράδεια ενός Foucault ή ενός Derrida. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ενοχλητικό από το πάντρεμα της υπεροψίας με την άγνοια, το οποίο δυστυχώς χαρακτηρίζει μία ολόκληρη γενεά Αμερικανών ακαδημαϊκών στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Είναι θλιβερό το γεγονός, ότι οι περισσότεροι έχουν διαπιστώσει ότι ο «Βασιλιάς είναι γυμνός» και έτσι παρατηρητείται μία «άτακτη φυγή» από τον «Μεταμοντερνισμό» των δεκαετιών του ’80 και ’90. Εν τούτοις, ήταν κρίσιμα χρόνια, κατά τα οποία «χάθηκαν» ζωές σ’ αυτό το είδος της βλακώδους αναζήτησης της σύγχρονης φρενολογίας και της ιδιόρρυθμης ψευδοεπιστήμης.
Ο «Πολυπολιτισμός» -μία πολύ διαφορετική προσέγγιση από αυτή του «Μεταμοντερνισμού»- είναι υποκριτικός, παραπειστικός. Ελάχιστοι στις ΗΠΑ πραγματικά προτιμούν τον πολιτικό πολιτισμό της Κίνας ή θα ανέχονταν τη συμπεριφορά των Ταλιμπάν στις γυναίκες ή την Σαουδαραβική ιδέα για την θρησκευτική ανεξιθρησκεία. Παίρνει αιώνες να καταφέρει κανείς να συνδυάσει ποικίλες φυλές σε ένα μοναδικό δυτικό πρότυπο- οι Ελληνικές ιδέες για τον Πολιτισμό έδωσαν στην ανθρωπότητα τη μοναδική ελπίδα για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Είναι έργο εμπρηστή να καταστρέφει την τόσο επίπονη προσπάθεια, τοποθετώντάς μας σε μία μυριάδα φυλετικών κατηγοριών, προκειμένου να μας ἐμφανίσει ως «θύματα» διαφόρων ειδών καταπίεσης. Ο «Πολυπολιτισμός», στην πραγματικότητα, είχε μία πολύ τρομακτική και επικίνδυνη «καταγωγή» στον 20ο αἰώνα. Επιπλέον, στη σύγχρονη πρακτική του, ο «Πολυπολιτισμός» είναι κυρίως ρητορικός και πολιτικός, αλλά καθ’ εαυτός έχει ελάχιστους οπαδούς στη Δύση. Τουλάχιστον, δεν έχω δει κανέναν στην Καλιφόρνια να απαιτεῖ την επικράτηση των Κινεζικών ιδεών για την ελευθερία ή της Σουδανέζικης χειρουργικής ή των Αλγερινών παραδόσεων πολιτικής. Κυρίως, είναι ένας κυνικός τρόπος να αποσπάσεις κρατική και ιδιωτική γενναιόδωρη υποστήριξη από κυριαρχούμενα από ενοχή αλλά και αφελή Πανεπιστήμια και Ιδρύματα.
John Heath: Ο «Μεταμοντερνισμός» είναι απλώς μία φτωχή και ἀνανεωμένη έκδοση της σοφιστείας. Είναι ένα παιγνίδι που παίζεται από αρριβιστές ακαδημαϊκούς στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Ἐπιστήμες. Πληθώρα βιβλίων και άρθρων καταδεικνύουν τις αντιφάσεις του’ π.χ. οι μεταμοντέρνοι yποστηρίζουν ότι η γλώσσα μας οικοδομεί τον κόσμο μας σε τέτοιο βαθμό και η γλώσσα καθεαυτή είναι τόσο ευμετάβλητη (εάν είναι καθόλου), ώστε δεν μπορούμε να αποφανθούμε οριστικά σχεδόν για τίποτα. Η «αλήθεια» (πάντοτε σε εισαγωγικά για τους Μεταμοντερνιστές) σχετικά με την Ιστορία, Γραμματεία , ακόμη και την Φυσική προσδιορίζεται από το «εγώ». Φυσικά, δεν το πιστεύουν αυτό, ή δεν θα έμπαιναν στον κόπο να επιχειρηματολογήσουν ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να εξετάζουν τα πράγματα (κατά την αποψη τους δεν υπάρχει κανένας καλύτερος τρόπος). Κανείς έξω από το Πανεπιστήμιο δεν πιστεύει στα μεταμοντέρνα αξιώματα. Άλλωστε ελάχιστοι τα έχουν ακούσει.
Ο «Πολυπολιτισμός» από την άλλη πλευρά είναι – στο πλαίσιο της εκφάνσεώς του «να αισθανόμαστε καλά» -το κυρίαρχο ήθος, όχι μόνο του Πανεπιστημίου, αλλά του κυριαρχούμενου από ενοχή φιλελευθερισμού στις ΗΠΑ. Αυτό το περίεργο όραμα είναι το φρικιαστικό παρακλάδι της Πολιτικής της Ταυτότητας (Identity Politics), του να κρίνεις άτομα μόνο με βάση την εθνικότητά τους και την ιστορία του λαού της εθνικότητάς τους. Είναι ρατσιστικός και εντελώς ανελεύθερος.
Ο «Πολυπολιτισμός» υποστηρίζει ότι είσαι αυτό που γεννήθηκες και θα πρέπει να τιμωρηθείς η να επιβραβευθείς αντιστοίχως. Τώρα υπάρχει μία νοθευμένη εκδοχή του «Πολυπολιτισμού», η οποία προσπαθεί να εἰσηγηθεί ότι πρόκειται απλώς για ανοχή της διαφορετικότητας. Αλλά βεβαίως, η ανεκτικότητα είναι μία απόλυτη αξία και οι Πολυπολιτισμικοί θα έπρεπε να ανεχθούν το «μη ανεκτικό», για να είναι συνεπείς. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι Πολυπολιτισμικοί στις ΗΠΑ απλώς δεν εννοούν αυτά που υποστηρίζουν. Δεν επιθυμούν διαφορετικές πολιτιστικές αξίες. Επιθυμούν δημοκρατία, ελεύθερη οικονομία, διαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους, ελευθερία στην διαφωνία κλπ. Όλοι οι πολιτισμοί δεν είναι ίδιοι και ελάχιστοι από τους Πολυπολιτισμικούς εδώ θα διαφωνούσαν με αυτό, εάν όντως το έχουν σκεφτεί.
«Ο Ελληνισμός απευθύνεται στην ανάγκη του ανθρώπου για γνώση»
Nάνσυ Μπίσκα: Γιατί κατά την άποψή σας δημιουργήθηκαν αυτές οι τάσεις και υποστηρίχθηκαν τόσο θερμά από γνωστούς καθηγητές και πώς η ακαδημαϊκή κοινότητα στις ΗΠΑ αποδέχεται το επιστημονικό ψεύδος (με ψευδοεπιστημονικά επιχειρήματα και τεχνικές);
Victor Hanson: Πρόκειται για μία πολύ καλή ερώτηση, αλλά μάλλον προκαλεί κατάθλιψη. Έχουμε δημιουργήσει ἑνα μόνιμο, εύπορο, και αυτάρεσκο «Προφεσσοράτο», το οποίο απολαμβάνει ένα επίπεδο ελευθερίας, ελεύθερου προσωπικού χρόνου και υλικών αγαθών, που δεν συγκρίνεται με κανένα Πανεπιστήμιο του παρελθόντος- μίας καταστάσης «μεστωμένη» για κατάχρηση… Ίσως ένα «προφεσσοράτο» ένοχο για την επιδότησή του ή που ίσως ανακαλύπτει ότι οι επικίνδυνες ιδέες του δεν είχαν ποτέ καμμία ἄμμεση συνέπεια στην άνετη (σε μετρητά) ζωή του. Άλλωστε είδε το Πανεπιστήμιο ως έναν εύκολο τρόπο να εκτονώσει την ενοχή του και τις απογοητεύσεις που απορρέουν από τα πραγματικά προβλήματα, τα οποία είτε δεν είναι πρόθυμο είτε δεν έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει- εργαζόμενο δίπλα στον φτωχό, διδάσκοντας στο στερημένο γκέτο… Όλα αυτά απαιτούν πραγματική εργασία και κουράγιο, έτσι ώστε να αποσυρθούν από τη ρητορική των σαλονιών του επιστημονικού κλάδου. Αποτελούν τους «χωρατζήδες» της δικαστικῆς αίθουσας με ρίγες και κουδουνάκια της σύγχρονης εποχής.
John Heath: Δεν θα ήθελα να «ξεμπερδέψω» τόσο απλά με ένα θέμα που έχει πάθει τόσο «περίπλοκη σύγχυση», αλλά η απάντηση όντως είναι αμέσως προφανής: «Πληρώνει» (ανταμείβει). Οι καθηγητές οι οποίοι παίζουν το παιγνίδι του Μεταμοντερνισμού, το πράττουν για τα συνέδρια, την αρθρογραφία, την καθηγεσία και για το ασήμαντο κύρος που δύναται να προσφέρει η ακαδημία. Οι περισσότεροι διδάσκοντες ακαδημαϊκοί στις ΗΠΑ πραγματικά δεν «επενδύουν» στον Μεταμοντερνισμό, αλλά τα Πανεπιστήμια είναι γεμάτα με ανασφάλεια και ατολμία· αλίμονο…τρέμουν στη σκέψη να εξέλθουν της “γραμμής”!! Θυμηθείτε, οι ίδιοι οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η Φυσική είναι μία «φραστική δομή», ότι ἑνας λευκός άνδρας είναι μία Δυτική φάρσα που καταπιέζει τον άλλον, -οι ίδιοι εκμεταλλεύονται πλήρως αυτή τη Δυτική φάρσα κάθε φορά που σπεύδουν σε μία αεροπορική πτήση, για να μετακινηθούν με αεριωθούμενο αεροσκάφος στο επόμενο συνέδριο! Τα μυθιστορήματα του David LodgeIs δεν έχουν εκτιμηθεί όσο θα έπρεπε.
Νάνσυ Μπίσκα: Γιατί, παρά το γεγονός, ότι η πρόσβαση στην Παιδεία είναι ολοένα και ευκολώτερη, αντιθέτως, όλο και περισσότερος κόσμος αποδέχεται ψευδείς και λανθασμένους ισχυρισμούς και ιδέες;
Victor Hanson: Είμαστε μάλλον ένας θεραπευτικός παρά ένας τραγικός πολιτισμός. Χωρίς πραγματική παιδεία, η ψευδής γνώση γλυστρά -αθόρυβα και ύπουλα- και μας λέει ότι κάθε -ισμός και -ολογία προσφέρουν μία θεραπεία· ότι δεν υπάρχει κανένα αληθινό πράγμα όπως το κακό , ότι ο θάνατος μπορεί να εξαπατηθεί, ότι η διαρκής ειρήνη είναι επιτεύξιμη. Τα “νόθα” παιδιά της Διαφώτισης, ο Marx και ο Freud μας έπεισαν ότι είτε το κράτος είτε ο εσωτερικός μας εαυτός δύνανται να αλλάξουν τη φύση του ανθρώπου -albeit με αρκετό εξαναγκασμό και θάνατο στη διαδικασία. Ο Θουκιδίδης ωστόσο, μας διδάσκει κάτι διαφορετικό για την μη επιδεχόμενη αλλαγής, τραγική και κατά συνέπεια, ηρωική φύση του ανθρώπου..
John Heath: Πρῶτα, «θέτεις τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων», επί ένα από τα πραγματικά προβλήματα: Ίσως το επίπεδο της τυπικής εκπαιδεύσεως να ανέρχεται, αλλά η ποιότητά της μειώνεται. Οποιοσδήποτε διδάσκει σε πανεπιστημιακό επίπεδο τα τελευταία 20 χρόνια ή ακόμη και περισσότερα, θα σας πει ότι οι φοιτητές μας υπήρξαν παντελώς απροετοίμαστοι για μία αληθινή Παιδεία. Πραγματικά, στις ΗΠΑ οι σπουδαστές έρχονται στο Κολλέγιο χωρίς πραγματική πρόθεση να αναζητήσουν την αλήθεια.. ή ακόμη ότι υπάρχουν καλύτεροι τρόποι να σκεφθείς και να ζήσεις. Κατά συνέπεια, με λίγη ή και καθόλου εκπαίδευση στην αυστηρή σκέψη και με ελάχιστα πρότυπα (στην εκπαίδευση ή στη δημόσια ζωή) για να τους εμπνεύσουν να ακολουθήσουν μία διακριβωμένη ζωή οποιουδήποτε είδους, οι φοιτητές συχνά ‘διέρχονται’ το σύστημα χωρίς ‘να ακουμπήσουν’ τον κόσμο των ιδεών. Δεύτερον, ζούμε σε καιρούς, κατά τους οποίους υπάρχουν αυθεντικά προβλήματα, τα οποία πρέπει να αντμετωπισθούν με γενναιότητα. Αλλά πολλές εσφαλμένες ιδέες και ισχυρισμοί «επιτρέπουν» τον κόσμο να αποφύγει τη σκέψη. Και πάλι τα είδη της θρησκείας, τα οποία αναπτύσσονται στις ημέρες μας, είναι είτε δογματικά (σου δίνουν την απάντηση που χρειάζεσαι) ή νέα κύματα «πνευματικότητας» (: spirituallity), τα οποία σε εφησυχάζουν.
Νάνσυ Μπίσκα: Είναι επικίνδυνη αυτή η διάδοση των ψευδών ιδεών και γνώσεων…
Victor Hanson: Ναι, επειδή η λογική πραγμάτωση της εξελίξεως της τελικώς δολοφονεί αθώους, είτε κοιτάξουμε στα 80 εκατομμύρια τα οποία ο Μάο και ο Stalin εκκαθάρισαν για την ουτοπία των εργατών, στον σφαγέα Hitler είτε στα εκατομμύρια των κατακερματισμένων ζωών οι οποίες προεκλήθησαν από κοινωνικές πολιτικές στις ΗΠΑ, στα εκατομμύρια περισσότερων αδαών, ως αποτέλεσμα του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο αγνοεί την πραγματική γνώση για χάρη της αναζήτησης της θεραπείας… Οι ιδέες έχουν συνέπειες, και οι τραγικές καταστροφές του 20ου αιώνος, όλες ξεκίνησαν με το «κύρος» κάποιου φαινομενικού «γιατροσοφιού» το οποίο ήταν ελκυστικό στους ανθρώπους με φτωχή παιδεία , είτε επρόκειτο για τη διαστρέβλωση της Γερμανικής Φιλοσοφίας από τον Χίτλερ ή για τη διεστραμμένη ερμηνεία του Αριστοτέλους και του Πλάτωνος από τον Μαρξ που οδήγησε στα gulag…
«Είμαστε όλοι Έλληνες τώρα είτε το θέλουμε είτε όχι!»
Νάνσυ Μπίσκα: Πιστεύετε ότι υπάρχει μέλλον για τις ΗΠΑ ως ηγετικό κράτος στον πλανήτη μας με αυτή την ευρεία αποδοχή του δογματισμού στους τομείς της Επιστήμης, Παιδείας, Πολιτισμού και ΜΜΕ;
Victor Hanson: Λοιπόν, δεν έχουν χαθεί όλα στις ΗΠΑ! Εκατομμύρια από εμάς ακόμη αντιστεκόμεθα αυτές τις δυνάμεις της άγνοιας και διαπιστώνουμε ότι η σιωπή του παρελθόντος μας ωδήγησε στην παρούσα παθολογική κατάσταση. Τόσο προκλητική είναι η σχετικιστική και αντι-διαφωτιστική ορθοδοξία των πανεπιστημίων, ώστε υποστηρίζουν ανοιχτά ότι ό,τι μάθαμε ἀπό τους Έλληνες είναι πράγματι “κάπως πιο σημαντικό” από την πολιτιστική κληρονομιά των Ζουλού ή των Αζτέκων. Ο υφιστάμενος πόλεμος μπορεί να ‘χτυπήσει το καμπανάκι’ και να υπενθυμίσει στους Αμερικανούς ότι ο ισλαμισμός δογματισμός δεν αποτελεί έναν ακόμη ίσης αξίας πολιτισμό, αλλά στην πραγματικότητα κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι πραγματικά φαύλο, το οποίο αντιτίθεται σε οτιδήποτε μάθαμε από τους Έλληνες είτε το θέλουμε είτε όχι.
Νάνσυ Μπίσκα: Βρισκόμαστε στο κατώφλι μίας καθοριστικής εποχής για την ανθρωπότητα. Δεν θα έπρεπε οἱ ΗΠΑ να προτιμήσουν την ελευθερία στη σκέψη, στον Λόγο και τη λογική αντί για την αλογία, τον μυστικισμό, θεοκρατισμό και δογματισμό;
Victor Hanσon: Ναι, φυσικά. Εμείς στη Δύση δεν χρειαζόμαστε να μας παραδώσουν μαθήματα, για το ότι υπάρχει ένας εμφανής διαχωρισμός μεταξύ του Λόγου και του ανεξήγητου. Πολλούς αιώνες πριν, ἐκαναν τή σχετική διαπίστωση οἱ Έλληνες και έτσι οι τραγωδίες τους -κυρίως του Σοφοκλέους και του Ευριπίδου -προσέφεραν ζωτικό χώρο όπου η λογική δεν ήταν ικανή να εξηγήσει τελείως το μυστήριο της ζωής και του θανάτου, χώρο όπου υπεισέρχεται η θρησκολοψία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ενθαρρύνουν, η θρησκεία να επεισέρχεται μόνον όπου η λογική δεν μπορεί μόνη της να ικανοποιήσει τελείως την ανθρώπινη επιθυμία για γνώση, αλλά την ίδια στιγμή να παράσχει τις πραγματικές παραμέτρους της θρησκευτικής παραχώρησης. Μέχρι τώρα το πετύχαμε σχετικά επαρκώς. Καμμία χώρα δεν είναι τόσο επικριτική στους ζηλωτές της όσο εμείς. Θυμηθείτε, θανατώσαμε τον Timonthy McVeigh- παρά την τεράστια κριτική που δεχθήκαμε από την Ευρώπη και το εξωτερικό- ακριβώς εξαιτίας του εγκλήματος του δογματισμού. Ελπίζω ότι ο Μουσουλμανικός κόσμος θα καταδικάσει τον Bin-Lauden με τον ίδιο τρόπο που και εμείς καταδικάσαμε τον αμερικανικό φασισμό του McVeigh, και θα του απονείμει την ίδια τιμωρία. Ωστόσο, εδώ ξανά, η δυτική απάντηση στον δικό της εξτρεμισμό ήταν πάντοτε περισσότερο αποφασιστική και διείπετο από αρχές σε σχέση με το τι συναντούμε αλλού.
John Heath: Φυσικά. Ευτυχώς, οι Θεμελιωτές-πατέρες μας δημιούργησαν ένα σύστημα, το οποίο καθιστά πολύ δύσκολη την πιθανότητα να «ξεστρατίσουμε» από τον δρόμο που βαδίζουμε. Αλλά, όντως έχουμε πρόβλημα εμπιστοσύνης σε ένα εκπαιδευμένο κοινό με ολοένα καί χειρότερο ἐκπαιδευτικό σύστημα.
Νάνσυ Μπίσκα: Στις Δυτικές κοινωνίες έχουμε δύο κυρίως επιρροές: την Εβραϊκή και την Αρχαία Ελληνική οι ὁποίες συγκρούονται στα εξής: Οι Εβραίοι μέσω του Χριστιανισμού προωθούν το ά-λογο («πίστευε και μη ερεύνα»), με άλλα λόγια εισάγουν το δόγμα και γενικώτερα την θεοκρατία. Ο Ἑλληνισμός από την άλλη πλευρά εισάγει τη θεωρία, την απόδειξη, την έρευνα και τον διάλογο που οδηγούν στην επιστήμη και τη δημοκρατία. Ενυπάρχουν δηλαδή στις κοινωνίες μας δύο κυρίαρχες τάσεις. Πώς μπορούν να συνεισφέρουν οι Ελληνικές ιδέες στα σημέρινα αδιέξοδα της ανθρωπότητας;
“Ο Ελληνισμός δεν θα πεθάνει ποτέ”
Victor Hanson: Ο Ελληνισμός δεν θα πεθάνει ποτέ. Είναι η πρώτη και η τελευταία ελπίδα της ανθρωπότητας! Απευθύνεται στην ανάγκη του ανθρώπου για γνώση, δεν απαιτεί “πίστη και υποταγή” μέσω επιβολής, σέβεται και ενθαρρύνει τη διαφωνία και είναι ευσυμβίβαστος και μη αντιθετικός στις συντηρητικές μετριοπαθείς πεποιθήσεις. Είμαστε τόσο τυχεροί που εκείνοι οι μάλλον φτωχοί Έλληνες του 8ου έως 4ου αιώνα επεξεργάστηκαν έναν τέτοιο λαμπρό και ακατάλυτο πολιτισμό. Η αποστολή μας στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι να υπενθυμίζουμε στους μετανάστες μας και στους νεοαφιχθέντες στις ΗΠΑ ότι ο μοναδικός δεσμός που μας ενώνει είναι αυτή η κοινή υποταγή και πίστη στις δυτικές αξίες. Είμαστε όλοι Έλληνες τώρα είτε το θέλουμε είτε όχι!
John Heath: Σπουδαία ερώτηση. Οι Εβραίοι ήταν στην πραγματικότητα διερευνητικοί ακόμη και στον εαυτό τους, αλλά φυσικά, όπως η Παλαιά Διαθήκη τους υπαγορεύει υπήρχε ένα θεμελιώδες ερώτημα (: η ύπαρξη του Θεού και η επιλογή του λαού τους από αυτόν ως εκλεκτού) το οποίο δεν τους επιτρέπονταν να ρωτήσουν. Αλλά ἀντιλαμβάνομαι πως θέτετε το ζήτημα. Οι Ελληνικές ιδέες ανθούν στο Δυτικό πλαίσιο: πολιτικός αυτοπροσδιορισμός, διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους, πολιτικός ἐλεγχος του στρατού κλπ. Είμαστε ἰδιαιτέρως Δυτικοί στο ότι ακόμη πιστεύουμε στην ανοιχτή διαφωνία, στην αμφισβήτηση του ίδιου μας του εαυτού, των κυβερνήσεων και των κοινωνιών μας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό έχει προκύψει ευημερία στη Δύση σε βαθμό που δεν το φανταζὀμασταν. Υπάρχουν πολιτισμοί και θρησκείες, τις οποίες τρομοκρατει η ιδέα της αυτοκριτικής, αλλά οι λαοί τους συνεχίζουν να προσπαθούν να κινηθούν προς τη Δύση ή να αλλάζουν τα συστήματά τους για να μιμηθούν τα δικά μας.
Νάνσυ Μπίσκα: Γιατί οι σύγχρονοι ακαδημαϊκοί επιχειρούν να ελαχιστοποιήσουν ή να αμφισβητήσουν την προσφορά των Αρχαίων Ελλήνων στον Δυτικό Πολιτισμό; Εξυπηρετεί αυτό κάποιες σκοπιμότητες;
Victor Hanson: Εμείς στις Ηνωμένες Πολιτείες είμαστε ολοένα και περισσότερο μία πολυφυλετική κοινωνία. Η μεταβαλλόμενη δημογραφία μας δίνει την ευκαιρία για δημαγωγούς, ρατσιστές και καιροσκόπους να απευθύνονται στους εσωτερικούς φόβους και προκαταλήψεις του ανθρώπου υποβάλλοντας την πρόταση ότι δεν έχουμε κανέναν κοινό πολιτισμό κι υποστηρίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο τον «Πολυπολιτισμό». Ωστόσο, κάθε μεγάλο ψέμμα στην Αμερικανική ἱστορία – από την προσωπική δουλεία μέχρι τη συμπάθεια για τον φασισμό και τον κομμουνισμό – έχει τελικώς «πέσει» από τη δύναμη της λογικής και της ελευθερίας. Είμαι σίγουρος ότι και η παρούσα ακαδημαϊκή αδιαλλαξία και δεσποτισμός θα πέσουν κάτω από τις ίδιες δυνάμεις.
John Heath: Οι σύγχρονοι ακαδημαϊκοί ευδοκιμούν με ένα μοντέρνο και εξαιρετικά υποκριτικό αντι-Δυτικό μίασμα (μία εξαιρετική ελληνική λέξη!) Το να θεωρείς τους Έλληνες ως τη βάση της Δύσης είναι (κατ΄αυτούς): 1) υπεραπλουστευμένο 2) λάθος ή 3) ενισχυτικό της καταπιεστικής Δυτικής “θρησκευτικής έπαρσης” (τέτοιες εκφραστικές ακρότητες επινοούν αυτοί οι ακαδημαϊκοί). Αυτές οι τρεις κατηγορίες καθορίζονται από τρεις θεούς, που καθοδηγούν τον σύγχρονο ακαδημαϊκό:
1) Εξειδίκευση: Το να καταδείξουν, ότι οι Έλληνες είναι οι δημιουργοί κατά κάποιο σημαντικό τρόπο της Δύσης απαιτεί να σκεφθούν σπουδαία· και οι ακαδημαϊκοί “τρομοκρατούνται” να σκεφτούν σπουδαία και γενικώς από ιδιοσυγκρασία είναι ανίκανοι να αντιταχθούν στο μπουλούκι των χηνών, οι οποίες θα τους τσιμπολογήσουν τις πτέρνες…
2) Κοινωνικές Ἐπιστήμες: Οι ακαδημαϊκοί είναι εκπαιδευμένοι να εξετάζουν περιφερειακές εκδοχές του πολιτισμού ως πιο ενδιαφέρουσες και σημαντικές. Οι Έλληνες διέφεραν από τη σύγχρονη Δύση από πολλές απόψεις. (π.χ. σήμερα δεν γίνονται θυσίες ζώων), αλλά η σύγχρονη μόδα στην Ακαδημία παίζει με τις διαφορές αυτές και χάνει την μεγαλύτερη εικόνα. Κατά συνέπεια ένα δόλιο επιχείρημα όπως αυτό με τη «Μαύρη Αθηνά» αποκτά τόση ισχύ, επειδή ελάχιστοι ακαδημαϊκοί υπήρξαν πρόθυμοι να τα βάλουν με αυτό!!
3) Το να συντρίβεις τη Δύση πληρώνεις μεγάλα μερίσματα στο δυτικό θεσμό του Πανεπιστημίου. Ο παρών πόλεμος ἐναντίον των Ταλιμπάν είναι ένα τέλειο παράδειγμα. Ακαδημαϊκός με ακαδημαϊκό να σφίγγουν τα χέρια τους και να κατηγοροῦν τις ΗΠΑ για τον τρομοκρατικό αφανισμό των Αμερικανών.
Ολοκληρώνοντας, τη συνέντευξη μας ο Victor Hanson ζητά να απευθύνει μία πρόσκληση: “Ἐπιτρέψτε μου να προσθέσω ότι ἐλπίζω οι σύχρονοι πολίτες της Αμερικής και της Ελλάδος να ανανεώσουμε τη φιλία μας, μέσω της κοινής μας κληρονομιάς και των κοινών δοκιμασιών στον μεγάλο αγώνα που διεξαγάγαμε τον περασμένο αιώνα, ενάντια στον Γερμανικό Φασισμό και στον Σοβιετικό Κομμουνισμό. Βρεθήκαμε στην ίδια πλευρά. Παρά τις περιόδους λαθών και παρεξηγήσεων από την πλευρά της Αμερικής στις δεκαετίες του ’60 και ’70, ελπίζω ότι θα ανανεώσουμε την άλλοτε στενή μας φιλία και θα διαπιστώσουμε ότι σ’ αυτούς τους «προκλητικούς καιρούς» πραγματικά είμαστε «ένας». Είμαστε ἴδιοι.
Είναι υποχρέωση του κάθε καλού Ελληνιστή, εδω και στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις δυνατότητες που του παρέχει η θέση του να ενθαρρύνει μία νέα φιλία στη βάση μίας ἄχρονης, αιώνιας κοινής κληρονομιάς. Έχω αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής μου στο να διδάσκω συχνά αδαείς Αμερικανούς για τη Δύση και για τις παρανοήσεις σχετικά με την Ελλάδα, αρχαία και σύγχρονη, και ελπίζω ότι οι Έλληνες φίλοι μας θα συνδράμουν στο δύσκολο αυτό εγχείρημα και στην Ελλάδα. Σας ευχαριστώ”.
Οι δύο Αμερικανοί καθηγητές στο βιβλίο τους “Who killed Homer” , το οποίο αποτελεί στις ημέρες μας “bestseller” και στην Ἑλλάδα, υπερασπίζονται με πάθος την αξία καί προσφορά της Ελληνικής σκέψης στον Δυτικό Πολιτισμό και καταγγέλουν τους υπευθύνους για την εξαφάνιση της Κλασσικής Παιδείας στις ΗΠΑ. Οι απόψεις των Hanson και Heath, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι, «εάν χάσουμε την επαφή μας με την αρχαία Ελλάδα, χάνουμε και την ουσία της υπάρξεώς μας», προκάλεσαν πολλές συζητήσεις στα Αμερικανικά ΜΜΕ. Ο John Heath και ο David Hanson εἶναι καθηγητές στο California State University στο Fresno.
