Browsing Category
GREEK LANGUAGE & CULTURE
by Bruce S. Thornton
Private Papers
This talk was presented February 28, 2005 at California State University, Sacramento at a dinner hosted by the Tsakopolous Hellenic Foundation in honor of California State Senator Nicholas C. Petris
The centrality of the ancient Greeks to the foundations of Western Civilization once was an obvious truth, one memorably expressed by the poet Shelley when he said, “We are all Greeks. Our laws, our literature, our religion, our arts have their roots in Greece.” One hundred and twenty years later, Edith Hamilton agreed, writing in her classicThe Greek Way, “There is no danger now that the world will not give the Greek genius full recognition. Greek achievement is a fact universally acknowledged.” Yet it took a mere fifty years to prove Hamilton wrong about that universal recognition, for in many colleges and universities today the phrase “Greek genius” is considered reactionary and ethnocentric, nowhere more so than among the professional classicists who are the presumed caretakers of that tradition.
One famous columnist and classicist, for example, scorns the “rather gaga (or Edith Hamilton) idealization of ‘the Greek spirit.'” Another eminent Classical historian, recently moved from Princeton to Stanford, rejects the “now-embarrassing essentialist fantasies about the ‘Greek miracle.'” As the sneer quotes around “spirit” and “miracle” show, to these scholars the Greeks aren’t so brilliantly original, and in fact, to many classicists the ancient Greeks are guilty of numerous sins for which they should be held to account. This attitude, moreover, creeps into the curriculum and textbooks, and eventually shapes the way the Greek heritage is taught in our schools.
The Afrocentrists, for example, tell us that if there is anything good in Greek civilization, it was all stolen from black Egyptians—a double historical lie, as the brave Classicist Mary Lefkowitz has demonstrated. The feminists tell us that the Greeks oppressed their womenfolk in what one professor calls a “phallocracy,” a regime of sexual apartheid that kept women locked away in dark, dank houses, unnamed and underfed. Some critics fault the Greeks for keeping slaves, others for constructing the non-Greek “other” whom they oppressed and vilified, still others deny any connection at all between the achievements of the Greeks and Western Civilization, instead considering the Greeks to be just another exotic tribe to be examined with the anthropologist’s eye.
By Loukas Athanasiadis, Psychiatric Bulletin (1997), 21, 781-782 781
A great number of terms in modern psychiatry, medicine and related disciplines originate from the Greek, including pathology, schizophrenia, ophthalmology, gynaecology, anatomy, pharma cology, biology, hepatology, homeopathy, allopathy and many others. There are also many terms that originate from figures from ancient Greek mythology (or the Greek words related to those figures) and I think that it might be interesting to take a look at some of them.
Psyche means ‘soul’ in Greek and she gave her names to terms like psychiatry (medicine of the soul), psychology, etc. Psyche was a mortal girl with whom Eros (‘love’, he gave his name to erotomania, etc.) fell in love. Eros’s mother Aphrodite had forbidden him to see mortal girls. He defied her order and started seeing Psyche in the dark, while she was not allowed to ask his name or look at his face. When she disobeyed him and lit a lamp, Eros fled away. Psyche then wandered long in search of him, they were eventually united and, even better, she became immortal.
Εκφράσεις όπως «Βγάζω το ψωμί μου», «Είπα το ψωμί ψωμάκι», «Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι» αποδεικνύουν ότι ο άρτος, το ψωμί, υπήρξαν βασικό είδος διατροφής των Ελλήνων από την αρχαιότητα. Δεν είναι τυχαίο, ότι μέχρι και σήμερα, όταν πέσει ένα κομμάτι ψωμιού κάτω, το σηκώνουμε, το φιλάμε και το ξαναβάζουμε στο τραπέζι.
Η πρώτη έκφραση σημαίνει ότι εργάζομαι για να κερδίσω χρήματα που θα μου διασφαλίσουν τα απαραίτητα για τη διατροφή μου που σημαντικότερο κομμάτι της είναι το ψωμί. Την έκφραση «είπα το ψωμί ψωμάκι» τη χρησιμοποιούμε για τις περιόδους εκείνες της ζωής που είναι οικονομικά δύσκολες και μας έλειψε ακόμη και το ψωμί. Όταν θέλουμε να δηλώσουμε πως περάσαμε μεγάλες δυσκολίες με κάποιον συνάνθρωπο μας και δεθήκαμε μαζί του χρησιμοποιούμε την έκφραση «φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι». Και το ψωμί και το αλάτι υπήρξαν δύο βασικά και φθηνά προϊόντα για τον Έλληνα.
Οι Αθηναίοι ονόμαζαν «Ιερά συκήν» τον τόπο όπου βρήκαν για πρώτη φορά το δένδρο της συκιάς και θεωρούσαν τα σύκα την πρώτη τροφή που κατάφεραν να προμηθευτούν καλλιεργώντας τη γη. Από την αρχαιότητα έως σήμερα υπάρχει στην Ελλάδα ποικιλία σύκων που ονομάζονται «βασιλικά» ή «σύκα βασίλεια» και που αποδεικνύει την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφουν για αυτά οι Έλληνες εφόσον τα θεωρούν βασιλική τροφή. Οι Αθηναίοι μάλιστα είχαν ψηφίσει ειδικό νόμο, ο οποίος απαγόρευε να γίνεται εξαγωγή των σύκων της Αττικής γης, ώστε να μπορούν να τα απολαμβάνουν μόνον οι κάτοικοι της. Ωστόσο, κάποιοι Αθηναίοι που ήθελαν να πλουτίσουν προσπάθησαν παρανόμως να κάνουν εξαγωγή σύκων. Τότε το Αθηναϊκό κράτος θέσπισε άλλον νόμο που επέτρεπε σε όλους τους πολίτες να καταγγέλουν όποιον γνώριζαν ότι παρανομεί.
Έτσι γεννήθηκε μία νέα λέξη στην ελληνική γλώσσα’ η λέξη «συκοφάντης»! Συκοφάντης = σύκα + φαίνω = φανερώνω
Της Νάνσυ Μπίσκα
Δύο από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας ο Πιττακός ο Mυτιληναίος και ο Περίανδρος ο Kορίνθιος μας άφησαν δύο πολύ σημαντικά αποφθέγματα που μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους, τόσο στη διατύπωση, όσο και στο νόημα και έχουν σχέση με τον “καιρό” και συγκεκριμένα την κατάλληλη ευκαιρία.
Το ένα διατυπώθηκε από τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, έναν από τους επτά σοφούς, ο οποίος με δύο λέξεις μας προτρέπει με μία πολύ σπουδαία συμβουλή: “Γνώθι καιρόν”, δηλαδή να γνωρίζουμε την κατάλληλη ευκαιρία. Το δεύτερο, διατυπωμένο κι αυτό με δύο λέξεις, είναι του Περιάνδρου της Κορίνθου. Το απόφθεγμα αυτό αναφέρει: «Καιρόν πρόσμενε», δηλαδή πρόσμενε περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία.
Οιωνοσκόπος είναι ο μάντης οι οποίος εξηγεί τη θέληση των Θεών σύμφωνα με το πέταγμα των αρπακτικών πουλιών. Οιωνός στα αρχαία ελληνικά είναι το αρπακτικό πτηνό και το ρήμα σκοπέω,-ώ σημαίνει εξετάζω, παρατηρώ.
Οι οιωνοσκόποι κοιτώντας προς τον Βορρά έβλεπαν τα αρπακτικά πτηνά, δηλαδή τους αετούς, τα κοράκια και τους γύπες. Ανάλογα με το από πού έρχονταν και προς τα που πέταγαν, οι οιωνοσκόποι μπορούσαν να δώσουν μία εξήγηση.
Η εορτή των Χριστουγέννων εντάσσεται σε έναν ευρύτερο κύκλο που ονομάζεται στη λαογραφία «Δωδεκαήμερο». Οι δώδεκα αυτές ημέρες περιλαμβάνουν τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και την εορτή των Φώτων. Πολλά από τα έθιμα του δωδεκαημέρου έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και ονομάζονται «διαβατήρια» γιατί ακριβώς μας βοηθούν στη ‘διάβαση’, στη μετάβαση δηλαδή από τη μία εποχή στην άλλη, από τη μία κατάσταση στην άλλη, από τη νεότερη ηλικία στη μεγαλύτερη και ούτω καθεξής.
Ο άνθρωπος πάντοτε διακατεχόταν από τον φόβο για το άγνωστο κατά την κρίσιμη διάβασή του από μια παλαιά κατάσταση σε μια νέα. Γι’ αυτό προσπαθούσε να προλάβει κάθε κακό, να μαντεύσει τι θα γίνει στο μέλλον ή να το προκαλέσει, εάν αυτό ήταν δυνατόν. Έπρεπε λοιπόν να «εκβιάσει την τύχη» ώστε να είναι με το μέρος του ή να παρακαλέσει τον Θεό να ευλογήσει τη νέα περίοδο που έρχεται.
