Browsing Category
CULTURE
By Professor Mary Lefkowitz, Andrew W. Mellon Professor in the Humanities at Wellesley College
*Published in the AHEPAN, Winter 2001
My family does not come from Greece, but whenever I return to Greece, I feel as though I have come home. I became a philhellene because when I was in the tenth grade I decided to study ancient Greek. Once I started to study ancient Greek, Ι couldn’t stop. I have never been able to learn enough about it. It’s not easy to explain why I should have become so obsessed with a language and a culture. But perhaps in the course of doing so Ι can suggest why the ancient Greeks deserve everyone’s continuing attention and respect.
Studying Ancient Greek is exciting because it brings you into direct contact with the past. The first Greek text I bought for myself was a copy of the New Testament. The original Greek was more powerful, and made better sense than the translation. But it was not until I began to read Aeschylus and Sophocles in Greek that I found that I could not be happy without studying the language. The poets can say what could not be said or perhaps even thought of in English. There are important grammatical differences. Greek verbs can convey the notion of continuous and discontinuous action, as well as of the timing of an action (past, present, future). They have a middle voice and optative as well as subjunctive. The use of personal endings and grammatical cases allows great flexibility in word order. And there are metaphors that have not survived in English, or in our way of looking at the world.
Της Νάνσυ Μπίσκα, περιοδικό Charismag, Sept 2017
Το Κομπολόι, με οποιαδήποτε μορφή κι αν εμφανίζεται, είναι ένα από τα πιο γνωστά, παράξενα και αμφιλεγόμενα αντικείμενα που χρησιμοποίησε ποτέ ο άνθρωπος και η ιστορία του πάντα χάνεται μέσα σε θρύλους, μύθους και παραδόσεις.Το άλλοτε λατρευτικό αυτό αντικείμενο έχει χάσει σήμερα την πρωταρχική κι αληθινή χρηστική και φιλοσοφική του αξία. Μέσα από μια πορεία λήθης έχει καταλήξει ν’ αποτελεί απλά και μόνο ένα διακοσμητικό αντικείμενο ή ένα παιχνίδι των δακτύλων μας σε στιγμές χαράς, λύπης ή ανίας. Ας ανιχνεύσουμε την ιστορική του πορεία μέσα από την έρευνα που έκανε η Γλύκα Μητσιού[1].
Εκφράσεις όπως «Βγάζω το ψωμί μου», «Είπα το ψωμί ψωμάκι», «Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι» αποδεικνύουν ότι ο άρτος, το ψωμί, υπήρξαν βασικό είδος διατροφής των Ελλήνων από την αρχαιότητα. Δεν είναι τυχαίο, ότι μέχρι και σήμερα, όταν πέσει ένα κομμάτι ψωμιού κάτω, το σηκώνουμε, το φιλάμε και το ξαναβάζουμε στο τραπέζι.
Η πρώτη έκφραση σημαίνει ότι εργάζομαι για να κερδίσω χρήματα που θα μου διασφαλίσουν τα απαραίτητα για τη διατροφή μου που σημαντικότερο κομμάτι της είναι το ψωμί. Την έκφραση «είπα το ψωμί ψωμάκι» τη χρησιμοποιούμε για τις περιόδους εκείνες της ζωής που είναι οικονομικά δύσκολες και μας έλειψε ακόμη και το ψωμί. Όταν θέλουμε να δηλώσουμε πως περάσαμε μεγάλες δυσκολίες με κάποιον συνάνθρωπο μας και δεθήκαμε μαζί του χρησιμοποιούμε την έκφραση «φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι». Και το ψωμί και το αλάτι υπήρξαν δύο βασικά και φθηνά προϊόντα για τον Έλληνα.
Οι Αθηναίοι ονόμαζαν «Ιερά συκήν» τον τόπο όπου βρήκαν για πρώτη φορά το δένδρο της συκιάς και θεωρούσαν τα σύκα την πρώτη τροφή που κατάφεραν να προμηθευτούν καλλιεργώντας τη γη. Από την αρχαιότητα έως σήμερα υπάρχει στην Ελλάδα ποικιλία σύκων που ονομάζονται «βασιλικά» ή «σύκα βασίλεια» και που αποδεικνύει την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφουν για αυτά οι Έλληνες εφόσον τα θεωρούν βασιλική τροφή. Οι Αθηναίοι μάλιστα είχαν ψηφίσει ειδικό νόμο, ο οποίος απαγόρευε να γίνεται εξαγωγή των σύκων της Αττικής γης, ώστε να μπορούν να τα απολαμβάνουν μόνον οι κάτοικοι της. Ωστόσο, κάποιοι Αθηναίοι που ήθελαν να πλουτίσουν προσπάθησαν παρανόμως να κάνουν εξαγωγή σύκων. Τότε το Αθηναϊκό κράτος θέσπισε άλλον νόμο που επέτρεπε σε όλους τους πολίτες να καταγγέλουν όποιον γνώριζαν ότι παρανομεί.
Έτσι γεννήθηκε μία νέα λέξη στην ελληνική γλώσσα’ η λέξη «συκοφάντης»! Συκοφάντης = σύκα + φαίνω = φανερώνω
Της Νάνσυ Μπίσκα
Δύο από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας ο Πιττακός ο Mυτιληναίος και ο Περίανδρος ο Kορίνθιος μας άφησαν δύο πολύ σημαντικά αποφθέγματα που μοιάζουν πάρα πολύ μεταξύ τους, τόσο στη διατύπωση, όσο και στο νόημα και έχουν σχέση με τον “καιρό” και συγκεκριμένα την κατάλληλη ευκαιρία.
Το ένα διατυπώθηκε από τον Πιττακό τον Μυτιληναίο, έναν από τους επτά σοφούς, ο οποίος με δύο λέξεις μας προτρέπει με μία πολύ σπουδαία συμβουλή: “Γνώθι καιρόν”, δηλαδή να γνωρίζουμε την κατάλληλη ευκαιρία. Το δεύτερο, διατυπωμένο κι αυτό με δύο λέξεις, είναι του Περιάνδρου της Κορίνθου. Το απόφθεγμα αυτό αναφέρει: «Καιρόν πρόσμενε», δηλαδή πρόσμενε περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία.
Οιωνοσκόπος είναι ο μάντης οι οποίος εξηγεί τη θέληση των Θεών σύμφωνα με το πέταγμα των αρπακτικών πουλιών. Οιωνός στα αρχαία ελληνικά είναι το αρπακτικό πτηνό και το ρήμα σκοπέω,-ώ σημαίνει εξετάζω, παρατηρώ.
Οι οιωνοσκόποι κοιτώντας προς τον Βορρά έβλεπαν τα αρπακτικά πτηνά, δηλαδή τους αετούς, τα κοράκια και τους γύπες. Ανάλογα με το από πού έρχονταν και προς τα που πέταγαν, οι οιωνοσκόποι μπορούσαν να δώσουν μία εξήγηση.
Η εορτή των Χριστουγέννων εντάσσεται σε έναν ευρύτερο κύκλο που ονομάζεται στη λαογραφία «Δωδεκαήμερο». Οι δώδεκα αυτές ημέρες περιλαμβάνουν τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και την εορτή των Φώτων. Πολλά από τα έθιμα του δωδεκαημέρου έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και ονομάζονται «διαβατήρια» γιατί ακριβώς μας βοηθούν στη ‘διάβαση’, στη μετάβαση δηλαδή από τη μία εποχή στην άλλη, από τη μία κατάσταση στην άλλη, από τη νεότερη ηλικία στη μεγαλύτερη και ούτω καθεξής.
Ο άνθρωπος πάντοτε διακατεχόταν από τον φόβο για το άγνωστο κατά την κρίσιμη διάβασή του από μια παλαιά κατάσταση σε μια νέα. Γι’ αυτό προσπαθούσε να προλάβει κάθε κακό, να μαντεύσει τι θα γίνει στο μέλλον ή να το προκαλέσει, εάν αυτό ήταν δυνατόν. Έπρεπε λοιπόν να «εκβιάσει την τύχη» ώστε να είναι με το μέρος του ή να παρακαλέσει τον Θεό να ευλογήσει τη νέα περίοδο που έρχεται.
Γλωσσικό αφιέρωμα στην 28 Οκτωβρίου
Της Νάνσυ Μπίσκα
Οι λέξεις «ήρως», «ήρωας» και η έννοια «ηρωισμός» είναι αποκλειστικά ελληνικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ελληνική λέξη «ήρως» είναι η πηγή της αντίστοιχων λέξεων στις δυτικές γλώσσες. Στο λεξικό «Έλλην Λόγος – Πώς η Ελληνική γονιμοποίησε τον παγκόσμιο λόγο» της Άννας Τζιροπούλου Ευσταθίου βρίσκουμε:
Στα γαλλικά “heros” “heroique” “heroisme”, στα ιταλικά “eroe”, “eroico”, “eroismo”, στα Ισπανικά “heroe”, “heroico”, “heroismo”, στα αγγλικά “hero”, “heroic”, “heroism”, στα γερμανικά “heros”, heroisch”, “heroismus”, “herr” (=κύριος, εκ του ήρως), στα λατινικά “heros”.
Through the generosity of St. John’s alumnus Nikos Mouyiaris (’68), the Department of Language and Literatures in St. John’s College and the Department of Management in the Tobin College of Business offered in May 2017 this cross-disciplinary program in Modern Greek and Hellenic Studies, with a focus on Greek language, culture and international management!
Our trip was organized by Aristotle Travel!